İçindekiler
Nevrotik kişilik bozukluğu olarak adlandırılan rahatsızlık, yoğun duygu ve kaygı bozukluğu yaşayan bireylerin bu duygularını kontrol edememe halidir. Nevrotik kişilik olarak tanımlanan bu bireyler, huzursuzluk, karamsarlık, süreklilik gösteren depresif davranışlar, güvensizlik, odaklanma zorluğu gibi davranışlar gösterir. Bu tür sorunlardan mustarip olan kişilerde; saldırgan tutum ve davranışlar, duygularını doğru bir şekilde ifade edememek, abartılı nefret duygusu ve bulundukları ortamlardan huzursuz olma gibi davranışlar da görülür. Bu tür rahatsızlıklar sebebiyle aile içi kavgalar sıklıkla yaşanmakta, aile bütünlüğünü bozan ve sonu boşanma ile biten durumlar ortaya çıkmaktadır.
Nevrotik kişilik bozukluğu yaşayan bireyin iş hayatı ve günlük yaşamını olumsuz etkileyen bu durum, bazı hallerde normal olmayan cinsel davranışlarla kendi sosyal çevresine ve topluma zarar verecek hale gelebilir. Kişiden kişiye değişkenlik göstermekle birlikte, nevrotik kişilikler bazı ortak belirtiler gösterirler.
- Karamsarlık
- Utangaçlık
- Suçluluk duygusu
- Çevresindeki insanlara düşmanca yaklaşma
- Sinirlilik hali
- Sürekli endişeli olma hali
- Kendini yetersiz ve suçlu görme hali
- Sıklıkla uyuşturucu ve alkol kullanma
- Güvensizlik
- Hayal kırıklığı ve öfke
- Olumsuz durumlarda hep başkalarını suçlamak
- Terk edilme kaygısı
Nevrotik kişilik özeliklerinden biri de, bireyin sürekli benmerkezci bir tutuma sahip olması ve buna bağlı olarak hiç kimseye karşı güven duygusu oluşturamamasıdır.
Nevrotik Kişilik Bozukluğu Nedenleri
Nevrotik kişilik bozukluğunun sebepleri kişiden kişiye farklılık gösterse de, ortak tanılardan biri ve en önemlisi kaygı bozukluklarıdır. Bunun yanı sıra genetik yatkınlık, küçüklük travmaları ve çevresel faktörler de nedenler arasında yer alır. Ayrıca,
- Anksiyete
- Bipolar bozukluk
- Kaygı bozukluğu
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Sosyal fobi
- Travma sebebiyle oluşan stres bozukluğu
- Antisosyal kişilik bozukluğu gibi bazı zihinsel sorunlar da nevrotik kişilik bozukluğuna yol açabilmektedir.
Konuyla ilgili yapılan çalışmalarda kadınların erkeklere nazaran nevrotik kişilik özelliklerine daha yüksek oranda yatkın olduğunu göstermiştir. Ayrıca, yaşanılan bölgenin iklim durumu da bu tür bozuklukların ortaya çıkmasına sebep olan etkenler arasında yer alır.na yol açan
Nevrotik Bozukluk Çeşitleri
Nevrotik bozukluklar kişiye göre farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Kaygı bozukluğu, somatoform, duygudurum ve dissosyatif gibi birçok çeşidi bulunan bir rahatsızlık olup, her bir çeşidin kişilik bozukluğu sebepleri de farklı olabilmektedir.
Kaygı Bozukluğu
Bireyin kaygılarını kontrol altına alamaması sebebiyle bunalıma girmesine ve bazı obsesif bozukluklara sahip olmasına neden olan kaygı bozuklukları, bireyin günlük hayatını ve yaşam konforunu olumsuz etkiler.
Somatoform bozukluktan mustarip olan bireyler, nedeni belirsiz ağrılardan şikâyet etmektedir. Bazı hallerde vücudun endişe ve kaygı gerektiren durumlara tepki vermemesi sebebiyle psikojenik ağrılar oluşmaktadır.
Duygudurum Bozukluğu
Nevrotik kişilik bozukluğu duygudurum bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan bireylerde, süreklilik arz eden bir depresif ruh hali görülür. Sosyal çevresinden uzaklaşarak en yakınları ile bağlarını koparan birey, kendini mutsuz ve huzursuz hissettiği için intihara meyillidir. Oldukça tehlikeli sonuçlara sebebiyet verebilecek bu durumlarda vakit kaybetmeden bir psikolog veya terapistten profesyonel destek alınması önerilmektedir. Bilişsel davranışçı terapi ve anksiyete bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan maruz bırakma terapisi gibi yöntemlerle hastanın kısa süre içerisinde kaygılarından kurtulması ve normal hayatına dönebilmesi mümkündür.
Dissosyatif Bozukluklar
Tedavi edilmediği takdirde, bireyin hafızasının bir bölümünü kaybetmesi gibi ciddi tehlikelerle sonuçlanabilecek bu tür bozukluklarda erken tanı oldukça önemlidir. Bireyin duyduğu endişe ve kaygı duygularını saklamaya ve sorunlarından kaçmaya çalışması, hafızasında sorunlar yaşamasına ve zamanla unutkanlık ve hafıza kayıplarına sebep olabilmektedir.
Nevrotik Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Nevrotik bozukluk, sonuçları itibarıyla hem bireye hem yaşadığı sosyal çevreye hem de topluma zarar verecek sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple, nevrotik kişilik bozukluğu tanısı konulabilmesi için hastada bazı belirtiler ve semptomların da tespit edilmesi gerekir.
- Nefes darlığı
- Terleme
- Titreme
- Baş dönmesi
- İshal
- Kalp Çarpıntısı gibi belirtiler, nevrotik kişilik bozukluğunu gösteren işaretler arasında yer alır.
Ayrıca, hastanın normal davranışlarında görülen farklılıklar, içinde bulunduğu durum sebebiyle oluşan kaygı durumunu gizlemeye çalışması da Nevrotik kişilik bozukluğu belirtileri arasında yer alır. Bu tür bireyler içinde bulundukları kaygı ve güvensizlik ortamından korunmak için kendilerine has ritüeller ve özel eylemlere başvururlar.
Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri
Bu tür rahatsızlıkların tedavisinde amaç bireyi sahip olduğu kaygı ve güvensizlik ortamından çıkarıp, sosyal yaşama geri döndürmektir. Uzman psikolog ve terapistler tarafından uygulanan tedavilerle atlatılabilen bu durum, bireyin geri kalan yaşamını normal bireyler gibi sürdürmesini sağlamaktadır. Nevrotik kişilik bozukluğu tanısı sonrası oluşturulan tedavi programında birtakım terapi yöntemleriyle eş zamanlı olarak ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir. Gerek tedaviye karar verme, gerekse tedavi dönemleri, hasta birey için oldukça hassas dönemlerdir. Bu sebeple birey bu süreçte yalnız bırakılmamalı, yakınları veya aile bireyleri tarafından moral ve motivasyon desteği sağlanmalıdır.
Nevrotik kişilik bozukluğu tedavisi sonrasında birey sahip olduğu endişe ve stresi daha iyi yöneterek kaygılarıyla başa çıkma becerisini kazanır. Psikolojik destek dışında,
- Alkol, uyuşturucu ve kafeinden uzak durmak
- Bol bol su içmek
- Her gün düzenli egzersiz yapmak
- Düzenli uyku
- Aile ve sosyal çevre ile ilişkileri güçlendirmek
- Sağlıklı beslenmek tedavi sürecinin daha kısa sürmesine ve olumsuzlukların ardı ardına ortadan kalkmasına katkı sağlayacaktır.
Ayrıca birey tedavi sürecinde mümkün olabildiğince nevrotik kişiliğin oluşmasına temel oluşturan ortamlardan uzaklaşarak daha huzurlu ortamlarda bulunmalıdır. Tedaviyi başarılı kılan en önemli unsurlardan biri de, bireyin nevrotik rahatsızlıklarını kabul ederek bu durumdan kurtulmayı istemesidir. Böylece yaşanan sorunların kaynağı belirlenerek en doğru tedavi yönteminin uygulanması mümkün olacaktır.
Nevrotik Kişilikle Nasıl Başa Çıkılır?
Her insanın yaşamının bir bölümünde birtakım sorunlarla başa çıkamaması ve yaşadığı psikolojik sorunlar sebebiyle profesyonel destek alması gayet normal bir durumdur. Bu sebeple aile veya yakın çevrede bu tür rahatsızlıklara sahip olan bireylerden uzaklaşmak, bağını koparmak veya bulunduğu sosyal çevreden uzaklaştırmak, sorunun daha da derinleşmesine yol açar.
Nevrotik kişilikle başa çıkmak oldukça zor olsa da, bazı yöntemler kullanılarak nevrotk kişilikle başa çıkmak mümkün olabilir. Bu tür durumlar hasta bireyler için zor olduğu kadar, yakınları ve aile bireyleri için de oldukça zordur. Rahatsız bireye karşı gösterilecek sabır, tolerans öfke kontrolü sayesinde başa çıkmak daha kolay bir hal alacak, zamanla bireyin davranışlarında olumlu yönde gelişmeler olmasına katkı sağlayacaktır.
Nevrotik kişiliğe sahip bireylerde görülen en önemli belirtilerden biri benmerkezci olmaları ve olası sorunlarda hep başkalarını suçlama eğilimi göstermeleridir. Bu sebeple onlarla tartışmak ve eleştirel davranışlardan uzak durmak gerekir. Rahatsızlıkları sebebiyle nevrotik davranış gösteren kişiler genellikle durumlarının farkındadır ancak, kendilerini kontrol edemedikleri için bu tür davranışları sürdürmeye devam ederler. Sonrasında ise büyük bir pişmanlık ve utanç duyarak kendini eleştirme yoluna giderler. Bu gibi durumlarda bireyin sakinleşmesini beklemek ve kendinizi bu durumun dışında tutmak yararlı olacaktır.
- Nevrotik davranışlar gösteren bireyle tartışmamak ve davranışlarını eleştirmeden söylediklerini dinlemek.
- Davranışlarına olumsuz ve sert tepkiler vermemek
- Olası bir tartışmada sakin kalıp tepki vermeden bir süre beklemek ve bireye karşı suçlayıcı dil kullanmaktan kaçınmak
- Söz veya hareketlerle bireyin hasta olduğuna dair imalarda bulunmaktan kaçınmak
Nevrotik kişilikle başa çıkmak adına uzman psikologlar tarafından verilen bazı tavsiyeler arasında yer almaktadır. Nevrotik kişilik bozukluğu hafife alınmadan tedavi gerektiren ciddi bir durumdur. Görmezden gelindiğinde veya geçiştirildiğinde aile içi sorunlara sebep olduğu gibi, topluma zarar verecek sonuçlar da doğurabilir. Bu sebeple zaman geçirmeden uzman bir psikolog veya terapistten randevu alarak klinik çalışmalara başlanmalıdır. Bir diğer yöntem de, online terapi konusunda uzmanlaşmış psikolog hekimlerle iletişime geçerek tedavi sürecinin bir an önce başlatılmalıdır.
Nevrotik Kişilik Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1- Nevrotik Kişilik Bozukluğu Kendiliğinden Düzelir Mi?
Bu tür rahatsızlıkların bireyler tarafından kendiliğinden tedavi edilebileceği söylense de, bazı hallerde bu durumun katlanması zor süreçler içerdiği bilinmektedir. Bu yüzden uzun süreli olarak devam eden rahatsızlıkların tedavisi için mutlaka profesyonel destek alınmalıdır.
2- Nevrotik Kişilik Bozukluğu Hangi Sebeplerden Dolayı Olur?
Nevrotik bozukluk, farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Genetik ve çevresel nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi küçüklük travmaları da bir etken olarak değerlendirilmektedir.
3- Nevrotik Bireylere Nasıl Davranmak Gerekir?
Bu tür rahatsızlık yaşayan bireylere karşı son derece hassas yaklaşılmalı, olası bir sorun yaşanması durumunda sekin ve sabırlı olunmalıdır.
4- Nevrotik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Tedavi süreçleri sorunun ortaya çıkma sebeplerine ve hastanın tedaviyi kendi isteğiyle kabul edip etmeme durumuna göre farklılık gösterir. Ancak, uzman bir psikolog veya terapist tarafından uygulanacak tedavi yöntemleriyle bu sürecin kısalması ve bireyin sağlıklı bir şekilde yaşamına devam edebilmesi mümkündür.
5- Nevrotik Bozukluklarda Ne Tür İlaçlar Kullanılır?
Tedavi süreci terapist veya psikolog tarafından belirlenen bir takvim dahilinde ve ihtiyaç duyulan yol ve yöntemler kullanılarak yapılır. Tedavide farklı terapi yöntemlerinin yanı sıra ilaç tedavisi de uygulanabilir. Farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabilen bu tür rahatsızlıklarda tedavi amacına yönelik olarak verilen ilaçlar hekim tarafından reçete edilir.
Bu Makaleyi Oyla
0
0
Tarih : 23.07.2023
Yazar : Sena Özbeyoğlu
PSİKOLOG
Sena Özbeyoğlu
Merhabalar, ben Psikolog Sena Özbeyoğlu. Ankara TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Psikoloji bölümü mezunuyum. Bilişsel Davranışçı Terapi tekniklerini kullanmaktayım. Aynı zamanda Aile ve Çift terapisi uygulamaktayım. Bilişsel Dav...
Devamını Oku
