Anamnez Nedir?

İçindekiler

Anamnez anlam itibariyle hasta olan kişinin hastalık öyküsü ve yaşamı hakkındaki bilgilerin tümünü ifade eder. Anamnez içerik olarak herhangi bir şikayet ile hastaneye başvuran kişiye hastalık teşhisi koyabilmek için sorulan soruları ve hastalıkla ilgili önemli tüm bilgileri kapsar. Psikolojide anamnez alma kişinin ruh sağlığı durumunu, geçmiş hastalık öykülerini, yaşam öyküsünü, travmalarını, duygusal deneyimlerini öğrenmek ve durumu anlayabilmek için alınan bilgileri içerir. Anamnez alma için bir bilgi toplama süreci denilebilir. Toplanan bilgiler hastanın doğru tedaviye ulaşabilmesi için gereklidir. Kişinin psikolojik sorunlarını, var olan olan sorunların şiddetini anlayabilmek için anamnez süreci kritik öneme sahiptir.

Anamnez Nasıl Alınır?

Psikiyatri ya da psikoloji alanında anamnez alma süreci, başvuran danışanın ruh sağlığı konusunda değerlendirme aşaması için önemli bir adımdır. Anamnez alma süreci, bir psikiyatri doktoru ya da psikoloji alanında uzman profesyonel kişi tarafından uygulanarak başvuran hasta ya da danışan için gerekli müdahale, tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olur. Bu alanda anamnez alma sürecindeki bilgi toplama soruları için temel adımlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Randevu Planlama ve Görüşmeye Hazırlık
2. İlk Görüşme ve Güven İnşası
3. Temel Bilgilerin Toplanması
4. Ruh Sağlığı Geçmişi
5. Aile Yaşantısı, Geçmişi
6. Kişisel Geçmiş Öykü
7. Var Olan Sorunlar ve Semptomlar
8. Tıbbi Geçmiş ve Kullanılan İlaçlar
9. Bağımlılık Durumu, Madde Kullanımı
10. Sosyal İlişkiler ve Sosyal Destek Sistemleri
11. Duygusal Durum Tespiti ve İhtiyaçlar
12. Danışanın Kültürel Ve Sosyal Yaşantısı
13. İstismar ve Tehdit Durumlarının Belirlenmesi
14. Tedavi Sürecindeki Hedefler ve Beklentiler

Anamnez alma sürecinde ilk görüşme ve güven bağını kurabilmek en önemli adımlardan denilebilir. İlk görüşme danışan ile ruh sağlığı uzmanı arasındaki ilk temastır. Bu adım görüşmede karşılıklı güven içinde ilişki kurulması için başlangıç olduğundan, danışanın rahat hissetmesi için uygun ortamın olması önemlidir. Ruh sağlığı uzmanı saygı ve empati içerisinde aktif dinleme durumunda olmalıdır. Böylelikle danışan anamnez için gerekli bilgileri güven içerisinde ve açıklıkla anlatabilir.

Anamnezde en önemli noktalardan birisi de gizlilik ve mahremiyet konusunda gerekli bilgilendirmenin yapılması denebilir. Bu anlamda danışandan alınan kişisel bilgiler yalnızca tedavi sürecinde gerekli kişiler ile paylaşılması gerekir. Anamnez boyunca elde edilen bilgilerin notlarının alınması ve kayıtlarının tutulması, sonrasında herhangi bir bilginin unutulmaması için özenli şekilde yapılması gerekir.

Anamnezde Hangi Bilgiler Bulunur?

Anamnez alırken hasta ya da danışandan alınacak bilgiler standart formlara dönüştürülerek bazı bilgileri içerir. Bir anamnez formunda olması gereken temel başlıklar şu şekilde oluşturulabilir:

• Hasta/Danışan Bilgileri: Formun bu bölümü başvuran kişinin adı soyadı, yaş, cinsiyet kimliği, fiziksel bilgiler, adres bilgileri, meslek ya da eğitim durumu, iletişim numarası gibi temel bilgileri içerir.
• Hastanın/Danışanın Geçmiş Öyküsü: Bu bölüm başvuran kişinin genel sağlık durumu, genetik hastalıkları, aile geçmişini, daha önce teşhisi konulan hastalıklar, kullanılan ya da kullanılmış ilaçlar, daha önce herhangi bir ruh sağlığı hizmeti alıp almadığı gibi hastanın genel sağlık durumunun kayıt altına alındığı bilgileri içerir.
• Hasta/Danışanın Başvurma Nedeni ve Öyküsü: Bu kısımda başvuran kişinin başvuru nedeni ruh sağlığı uzmanı tarafından değerlendirilir. Herhangi bir ön tanı olması durumunda bu bölüme gerekli notlar ruh sağlığı uzmanı tarafından not alınır. Başvuran kişinin şikayetleri dinlenir. Ruh sağlığı uzmanı bu bilgileri toplarken aktif şekilde soru sormalı, başvuran kişinin tüm şikayetlerini ortaya çıkartmayı hedefleyerek eksiksiz şekilde bilgi toplayabilir. Hasta ya da danışanın tüm öyküsü bu bölümde alınır.

Bu başlıklar anamnezin içeriğini oluşturacak temel başlıklar denilebilir. Bu başlıklar ruh sağlığı uzmanı tarafından alt başlıklara ayrılarak derinleştirilebilir. Anamnez formu oluşturulurken hiçbir detayın atlanmaması, teşhis ve tedavi planının doğru oluşturulabilmesi için ilk ve en önemli basamaktır.

Pediatrik Anamnez Nedir?

Pediatrik anamnez çocuk danışanlar ya da hastalar başvurduğunda çocukların genel sağlığını ve ruh sağlığını değerlendirmek, tanılama işlemi yapabilmek için sorulan sorular ve cevapların kayıt altına alınmasını ifade eder. Pediatrik anamnez sürecinde çocuğun temel bilgileri alınır. Çocuğun geçmiş hastalık ve yaşam öyküsü, semptomları tespit edilir ve çocuğa uygun tedavi süreci ruh sağlığı uzmanı tarafından planlanır. Pediatrik anamnezde hem çocuğun hem de çocuğun ailesinin ya da bakım vereninin katılımı gerekir. 

Çocukla yapılan görüşmeye ek olarak aile ya da bakım veren kişiler ile görüşmek tüm süreci anlamlandırabilmek ve doğru tanılama için önemlidir. Çocuğun ebeveynlerinin görüşmeye katılmasıyla beraber gebelik süreci hakkında da bilgi alınır. Pediatrik anamnezde gebelik sürecinde ebeveynin hastalıkları, kullandığı ilaçların not edilmesi çocuğun genel sağlık durumu hakkında not alınan bilgiler arasına eklenebilir. 

Anamnez Alınırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Anamnez alırken hasta ya da danışan ile bağ kurabilmek tüm bilgileri detaylı ve sağlıklı şekilde alabilmek için çok önemli bir faktördür. Bu sebeple hem hastanın sağlığını değerlendirebilmek hem de güven ilişkisi kurabilmek için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar bulunur. Psikiyatrik anamnez alınırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

1. Empati ve Saygı: Hasta veya danışanla iletişim kurarken empatik davranmak ve saygı göstermek gerekir. Danışanın duygusal durumunu anlamak, anlayışlı bir tavır sergilemek, jest ve mimikler güven bağı kurmanıza destek olur. 
2. Gizlilik ve Mahremiyet: Görüşme sırasında hasta ya da danışan ruh sağlığı uzmanı ile hem kişisel hem de içsel olarak birçok özel bilgisini paylaşır. Bu nedenle bireyin verdiği bilgilerin, anlattığı yaşantısından öyküsünün sağlık durumunu ilgilendiren profesyoneller dışında kimse ile paylaşılmaması gerekir. Mesleki etik kuralları çerçevesinde ruh sağlığı uzmanı danışanından aldığı bilgileri korumalıdır.
3. Açık ve Anlaşılır İletişim: Hasta ya da danışan ile iletişim kurarken sade, açık ve anlaşılır bir dil kullanmak gerekir. Soru içeriklerinde bazen tıbbi terimler bulunabilir. Böyle durumlarda terimleri açıklamak soruların anlaşılabilirliği için çok önemlidir. Aynı zamanda danışanın ya da hastanın sorularını da aynı hassasiyet ile yanıtlamak iletişimi kuvvetlendirir.
4. Duygusal Destek Sağlama: Başvuru yapan kişinin ruhsal sağlığı için başvurduğu unutulmamalıdır. Hastanın ya da danışanın duygu durumunu anlamak, endişelerini, korkularını dinlemek ve desteklemek rahatlatıcı olur.
5. Aktif Dinleme: Herhangi bir sebeple başvuran kişinin dinlenebilmek ve anlaşılabilmek için orada olduğu unutulmamalı, görüşme sırasında danışanın söylediklerini aktif şekilde dinlemek gerekir. Aktif dinleme bilgilerin daha doğru şekilde toplanması sürecini destekler.
6. Kültürel Farklılıklara Saygı: Her bireyin yaşadığı çevre, kültür, gelenekleri sosyal yaşantısını etkiler. Bu sebeple danışan ya da hastanın görüşme esnasında bu gerçeklerini anlamak ve kültürel farklılıklarına saygı göstermek tedavi sürecine katkı sağlar.
7. Açık Uçlu Sorular Yöneltme: Danışan ya da hastaya yöneltilen soruların içeriği alınacak cevapların doğruluğu ve genişliği açısından önemlidir. Bu sebeple yalnızca evet ya da hayır şeklinde cevaplanacak sorulardan kaçınmak gerekir. Bunun yerine danışanın ya da hastanın kendisini, duygularını, semptomlarını daha detaylı anlatabileceği açık uçlu sorular sormak daha fazla bilgi toplanabilmesine yardımcı olur. 
8. Somut ve Detaylı Bilgi Alma: Başvuran kişinin başvurma sebebini, yaşadığı semptomları, semptomların şiddetini, ne sıklıkla semptomların tekrarlandığı gibi duruma ilişkin öyküyü somut örneklerle detaylandırmak teşhis sürecinde oldukça fayda sağlar.
9. Yargılamadan Dinleme: Ruh sağlığı görüşmelerinde hasta ya da danışan özel yaşantısını paylaşabilir. Danışan ya da hastanın paylaştığı bilgileri, duygusal belirtilerini yargılamadan dinleyebilmek gerekir. Bireysel yaşam deneyimleri birbirinden farklılık gösterir ve bu süreçte kişisel fikirleri ve değerlendirmeleri paylaşmamak görüşmedeki güven bağı ve saygı kurallarını ihlal etmemek için dikkat edilmesi gereken konulardır.
10. Kriz Durumlarına Hazırlıklı Olmak: Danışan ya da hastanın ruh sağlığı semptomları şiddetli olabilir. Görüşme esnasında intihar, şiddet eğilimi gibi göstergeler görüldüğünde buna uygun olarak hızlı bir tedavi planı hazırlanması gerekir.
11. Hasta/Danışanın Onayını Alma: İlk görüşme esnasında hastanın ya da danışanın onayını almak, tedavi ve anamnez süreci hakkında başvuran kişi bilgilendirilmelidir. Görüşme esnasında danışandan ya da hastadan alınan bilgilerin kiminle ya da kimlerle hangi durumlarda paylaşılacağı ve süreç hakkında genel bilgilendirme metninin olduğu bilgilendirilmiş onam formu hazırlanarak, hasta ya da danışana verilmesi gerekir.
12. İşbirliği ve İletişim Kurma: Görüşme esnasında anamnez alırken hastanın ya da danışanın sağlık durumunu takip etmesi gereken başka bir branştan sağlık profesyonelleri varsa bu süreci iş birliği içerisinde yürütmek, hastanın en iyi tedaviye erişimini sağlamak gerekir.

Her sağlık branşında anamnez alma süreci değerlendirme, doğru teşhis ve tedavi planı için temel aşamalardan birisidir. Psikiyatrik anamnez; kişinin ruh sağlığını etkileyen sürecin ilk basamağı olduğundan dolayı, süreçte etik kurallara uygun davranmak, duyarlı ve açık iletişim kurmak hasta ya da danışan için önemlidir.

Özet

Anamnez hastanın genel durumu hakkında sağlık profesyonelinin topladığı bilgilerin tamamını ifade eder. Psikiyatrik anamnez ruh sağlığı uzmanı tarafından hasta ya da danışanın psikolojik durumunu anlayıp değerlendirebilmek, gerekli teşhisi koymak ve tedaviyi uygulamak için toplanan bilgileri kapsar. Toplanan bilgilerin içeriğinde; kişisel bilgiler, iletişim bilgileri, hasta ya da danışanın fiziksel sağlığı hakkındaki tıbbi bilgiler, kullandığı ilaçlar, geçmiş yaşam öyküsü, aile geçmişi, sosyal ilişkileri, travmatik yaşam deneyimleri, duygu durumu, şu an içerisinde bulunduğu durum, duruma ilişkin semptomlar, semptomların şiddeti, bağımlılık durumu ve daha fazlasını içeren bilgiler bulunur.

Anamnez alma ilk görüşmede gerçekleşir. Bu sebeple tedavi süreci için oldukça kritik bir basamak denilebilir. Görüşme esnasında ruh sağlığı uzmanının dikkat etmesi gereken hususlar bulunur. İlk görüşme olduğundan dolayı empatik ve saygı çerçevesinde bir iletişim kurabilmek hasta ya danışan ile güven bağı kurabilmek için çok önemlidir. Ruh sağlığı uzmanı danışanı önyargısız, aktif dinleme ile dinlemeli, jest ve mimikleri ile bunu yansıtması gerekir. Böylelikle hasta ya da danışan anlaşıldığını hissederek daha fazla bilgi aktarabilir. Süreçte hasta ya da danışanın tüm bilgileri eksiksiz alınabilirse, teşhis koyma ve tedavi süreci planlaması daha hızlı ve etkili olur.

Sıkça Sorulan Sorular 

Anamnez Alma Ne Anlama Gelir?

Anamnez, danışanın ya da hastanın psikolojik geçmişini değerlendirmek ve şimdiki durumunu değerlendirmek amacıyla kullanılan bir bilgi toplama yöntemidir. Anamnez alma süreci, bir kişinin psikolojik sorunlarının kökenlerini, semptomlarını ve semptomların şiddetini anlama, teşhis koyma ve uygun tedavi planı oluşturma açısından en önemli basamaktır.

Anamnezde Hangi Bilgiler Alınır?

Anamnez alma görüşmesinde hasta ya danışanın kişisel bilgileri, geçmiş öyküsü, aile geçmişi, travmatik ve duygusal deneyimleri, sosyal yaşantısı ve ilişkileri, tıbbi geçmişi, kullandığı ilaçlar, sosyal destek sistemleri, şu anki semptomları hakkında bilgiler toplanır. 

Anamnezde Verilen Bilgiler Gizli Kalıyor Mu?

Kişisel bilgileri etik olarak gizli tutmak zorunludur. Ruh sağlığı uzmanları hasta veya danışanın mahremiyetini ve gizliliğini, görüşme esnasında edinilen bilgileri yasal ve etik kurallara uygun bir şekilde saklamak ve paylaşmamakla yükümlüdürler. Hasta ya da danışanın bilgileri sadece tedavi için gerekli kişilerle paylaşılabilir.