< Geri
İçindekiler
Nefes alma takıntısı ayrıntılarını anlamak için Somatik Obsesif Kompulsif Bozukluk konusuna bakmak gerekmektedir.
Somatik obsesif-kompulsif bozukluk, kişinin somatik deneyimi etrafında devam eden müdahaleci düşünceler ve zorlayıcı davranışlarla karakterize edilmektedir. Bir OKB alt tipi olarak sınıflandırılmaktadır. Örneğin somatik OKB'si olan biri, nefeslerinin hızına ve/veya boyutuna veya göz kırpma veya kalp atış hızına sabitlenebilir. Bu müdahaleci düşünceler, bir kişinin başka herhangi bir şey hakkında düşünme yeteneğini devralabilir ve durumunun ciddiyeti hakkında yoğun korkulara yol açabilir.
Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse “Yeterince göz kırpmazsam, görme yeteneğimi kaybedebilirim” gibi düşünceler olabilmektedir. Somatik OKB'si olan kişiler, bu müdahaleci düşünceleri durdurma girişiminde, onları uzaklaştırmayı amaçlayan kompulsiyonlara girişebilmektedir. Örnek olarak yeterince sık olup olmadığını "kontrol etmek" için göz kırpmalarını dikkatle izleme yoluna gidebilmektedir.
Nefes alma takıntısı da bu konuyla alakalıdır. Eğer bu gibi bir durumdan şüpheleniyorsanız, en kısa sürede uzmanlara görünmek gerekmektedir. Peki, Nefes Alma Takıntısı Neden Olur?
Somatik OKB genel anlamda bireylerin nötr fiziksel uyaranlara aşırı odaklandığı Obsesif-Kompulsif Bozukluğun, yani OKB’nin bir alt kümesi olarak tanımlanmaktadır. Örnek olarak birey göz kırpmalarına yönelik aşırı biçimde odaklanabilmektedir. Bunun sonucunda göz kırpmalarını fark etmekten asla vazgeçemeyeceğinden korkabilmektedir.
Bunun dışında farklı şekilde de gözlemlenebilmektedir. Başkalarının bedensel işlevlerine aşırı odaklanabilmekte, bunu fark etmekten vazgeçemeyeceklerinden korkabilmektedir. Kontrol edilmediği zaman bu korku, bir kişinin gününün önemli bir bölümünü tüketene kadar büyümeye devam etmektedir
Yaygın kompulsiyonlar, bedensel işlevlerden başka bir şeye odaklanmak için tamamen sessiz bir ortam yaratmaya çalışmaktır. Ayrıca kişiyi bedensel işlevlere odaklanmaktan alıkoyan dikkat dağıtıcı şeylerle yaşamayı öğrenmek de önemlidir. İstenmeyen fiziksel duyumların olasılığını azaltabilecek diğer dikkat dağıtma biçimleri veya ritüeller de karmaşık ve zaman alıcı ritüellere dönüşebilmektedir.
Maruz Kalma ve Tepki Önleme'nin (ERP) bilimsel olarak obsesif-kompulsif bozukluk için en iyi tedavi olduğu belirtilmektedir. ERP tedavisi, bir kişinin asla uyaranlardan başka bir şeye odaklanamayacağına dair OKB teorisini test etmek ve gün içinde anlamlı bir şekilde meşgul olurken tipik hislerin gerçekleşmesine alışmak amacıyla korkulan hislere gönüllü olarak maruz kalmayı içermektedir.
Bir kişinin saplantısı, sayma veya bir hissi fark etme veya bir şeylerin ters gittiği endişesi farklı konular etrafında dönebilir. Nefes alma takıntısı örnek olarak Ya nasıl nefes alacağımı unutursam? Şeklinde olabilir. Ancak sadece bununla da sınırlı değildir. Yani ya düzgün çiğnemiyorsam? Gibi farklı düşünceler de oluşabilmektedir. Birisi kendi nefesini fark etmekten kendini alamadığını fark edebilmektedir. Nefes almak bu durumlarda ilk olarak doğal, yani kişiler fark etmeden otomatik şekilde gerçekleşmektedir. Ancak sonradan kişinin zihninin odaklanabileceği tek düşünce haline gelmiştir. Örnek olarak nefesleri artık aşırı derecede gürültülü görünebilmekte, bu diğer tüm düşüncelerini bastırabilmektedir. Yani "Nefes alma sesim hep böyle miydi?" gibi düşünceler de çıkabilmektedir.
Bu kişilerin günlük hayatlarını doğal olarak etkilemektedir. Bir film izlemek veya bir arkadaşla konuşmak bile bu kişinin zihnini kendi nefesini fark etmekten alıkoyamabilir. Bu müdahaleci düşünceler oldukça üzücü olabilmekte, kişinin hayatı üzerinde kontrol eksikliği hissetmesine neden verebilmektedir.
Dikkatlerini dağıtmaya veya düşüncelerini durdurmanın bir yolunu bulmaya çalışma bu noktada devreye girmektedir. Çoğu zaman, bu düşünceleri engellemeye yönelik başarısız girişimler veya kişinin saplantılarını durdurma girişimleri daha da ilgili düşüncelere yol açabilmektedir. Bu nedenle nefes alma takıntısı ya da farklı bir Somatik durum varsa en kısa sürede uzmanlardan yardım almalıdır.
Somatik OKB'si olan kişiler anlaşılabileceği üzere sadece nefes alma takıntısı ile sınırlı değildir. Somatik deneyimlerine odaklanan saplantılı düşünceler, imgeler ve dürtüler farklı şekillerde yaşanabilmektedir:
Bunlar Somatik OKB’yi anlama konusunda sizlere yardımcı olabilir.
Somatik obsesif-kompulsif bozukluk saplantılı düşünceler her kişide farklılık gösterebilmektedir. Ancak genel anlamda düşüncelere şu gibi örnekler verilebilmektedir:
Tüm bunların yanı sıra farklı konularda da yine obsesif-kompulsif bozukluk görülebilmektedir.
Saplantılı düşüncelerine yanıt olarak, somatik OKB'si olan bir kişi, kaygısını hafifletmek için zorlayıcı eylemlerde bulunabilmektedir. Bunun nasıl görünebileceğine dair bazı örnekler yine aşağıdan görülebilir.
Somatik OKB'si olan kişiler, müdahaleci düşüncelerini uzaklaştırmak için dikkatlerini dağıtmaya çalışabilmektedir. Zihinlerini fiziksel duyumlarından başka bir şeye odaklama girişimi olarak kendilerini bir filme, kitaba veya egzersize kaptırmaya gidebilir.
Aşırı araştırma, Somatik obsesif-kompulsif bozukluk durumunun örneklerinden bir diğeridir. Bir kişi, durumunu araştırmak için çevrimiçi olarak saatler harcayabilmektedir. Deneyimlerinin normal olup olmadığını belirlemek için kendilerini çevrimiçi okudukları hikayelerin her ayrıntısına kaptırabilmektedir.
Somatik OKB'si olan biri, kendisini bu saplantılı düşüncelerden kurtulduğu bir zamana geri dönerken kendini bulabilmektedir. Nostalji hissetme, hayatlarında artık erişilemez hissettiren zaman üzerine kafa yorma gözlemlenebilmektedir.
Bir kişi, bu düşüncelerin bir sorun olmadığına ve kendi başlarına gideceklerine dair kendilerine güvence vermeye çalışabilmektedir. Söz konusu cümlelere bakıldığı zaman kendi kendine söylendiği görülmektedir. Bu konuda örnek cümleler olarak “Endişelenme, eninde sonunda nefesimi düşünmeyi bırakacağım” ya da Bu o kadar da büyük bir mesele değil” şeklinde olabilmektedir.
Bireyler somatik OKB'lerini yönetilemez hale getireceğini düşündükleri belirli durumlardan kaçınabilmektedir. Çiğnemelerine dikkat etmeyi bırakamayacaklarını ve sonuç olarak akşam boyunca acı çekeceklerini bildikleri için arkadaşlarıyla bir restoranda yemek yemekten kaçınabilmektedir.
İnsanlar somatik OKB'lerinin başladığına inandıkları yerlerden de uzak durabilmektedir. Yani "O park, nefesime hiper odaklanmaya başladığım yer" diye düşünceler meydana gelebilmektedir. Böylece o yerlerden uzak durma gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Tüm OKB türleri gibi somatik OKB tedavisi şekli, maruz kalma ve yanıt önleme (ERP) tedavisidir. ERP, OKB tedavisi için altın standart olarak kabul edilmektedir. OKB'si olan kişilerin yüzde 80'inde etkili bulunmuştur. Hastaların büyük çoğunluğu 12-25 seansta sonuç almaktadır. ERP terapisinin bir parçası olarak, takıntılarınızı ve zorlantılarınızı takip edecek ve her düşüncenin ne kadar rahatsız edici olduğunun bir listesi yapılmaktadır.
Kişiler bu konuda yavaş yavaş takıntılarını ortaya çıkaran durumlara sokmak için terapist ile birlikte çalışılmaktadır. Etkili olduğundan emin olmak ve çok hızlı hareket etmek ve tamamen bunalmak yerine yavaş yavaş hedefinize doğru ilerlemek için bunun dikkatlice planlanması gerekmektedir.
ERP tedavisinin arkasındaki fikir, bu düşüncelere maruz kalmanın OKB'yi tedavi etmenin en etkili yolu olduğudur. Sürekli olarak zorlamalara uzandığınızda, bu yalnızca onları meşgul etme ihtiyacınızı güçlendirmektedir. Öte yandan, kompulsiyonlarınızla uğraşmaktan kendinizi alıkoyduğunuzda, kendinize tepki vermenin yeni bir yolunu öğrenilmektedir. Böylece büyük olasılıkla endişenizde gözle görülür bir azalma yaşanabilmektedir.
Somatik OKB'den mustarip kişiler, OKB tedavisinde uzmanlaşmış bir akıl sağlığı tedavisi sağlayıcısından tedavi almaya teşvik edilmektedir. Uzmanlar Somatik obsesif-kompulsif bozukluk dahil olmak üzere çok çeşitli OKB alt tiplerini tedavi etmek için donanımlı ve hazırdır. Tüm OKB türleri gibi, Somatik OKB de Bilişsel-Davranışçı Terapi (CBT), özellikle Tepki Önleme (ERP) ile Maruz Kalma ve Farkındalık Temelli Bilişsel-Davranışçı Terapi adı verilen tedavi yaklaşımlarıyla tedavi edebilmektedir.
Somatik obsesif-kompulsif bozukluk, kişinin somatik deneyimi etrafında devam eden müdahaleci düşünceler ve zorlayıcı davranışlarla karakterize edilmektedir. Bir OKB alt tipi olarak sınıflandırılmaktadır.
Somatik OSB bulunduran her kişide düşünceler farklılık gösterebilmektedir. Örnek olarak “Nefesim neden bu kadar gürültülü?”, “Nefesimi fark etmeden duramıyorum” ya da “Ne sıklıkla göz kırpıyorum?”, “Normal sayıda göz kırpıyor muyum?” şeklinde olabilmektedir.
Somatik OSB nefes alma takıntısı şeklinde görüldüğü gibi farklı şekillerde de gözlemlenebilmektedir. Bu nedenle kişiden kişiye takıntılı durumlar farklılaşabilmektedir.
Bir kişinin saplantısı, sayma veya bir hissi fark etme veya bir şeylerin ters gittiği endişesi farklı konular etrafında dönebilir. Nefes alma takıntısı örnek olarak Ya nasıl nefes alacağımı unutursam? Şeklinde olabilir. Ancak sadece bununla da sınırlı değildir.
Maruz Kalma ve Tepki Önleme'nin (ERP) bilimsel olarak obsesif-kompulsif bozukluk için en iyi tedavi olduğu belirtilmektedir. ERP tedavisi, bir kişinin asla uyaranlardan başka bir şeye odaklanamayacağına dair OKB teorisini test etmek ve gün içinde anlamlı bir şekilde meşgul olurken tipik hislerin gerçekleşmesine alışmak amacıyla korkulan hislere gönüllü olarak maruz kalmayı içermektedir.
