< Geri
İçindekiler
Sosyopat kavramı, genel olarak psikopat kavramıyla karıştırılır. Psikopat ile sosyopat kavramları arasındaki en belirgin fark ise psikopatların daha vicdansız ve acımasız bir karaktere sahip olmasıdır. Ayrıca sosyopat vakalarının görülme oranı, erkeklerde daha fazladır. Toplumda sosyopat karakteri olan insanlara pek rastlanmamaktadır. Bunun nedeni, bu rahatsızlığın dışarıdan bakıldığında kolay bir şekilde anlaşılmıyor olmasıdır.
Sosyopatlık, toplum tarafından hoş görülmeyecek davranışlarda bulunması olarak değerlendirilebilir. Bu karaktere sahip insanlar, kurallara ve kanunlara uymayı reddeder. Cezalar, sosyopat insanlar için çoğu zaman korkutucu olmamaktadır. Sosyopatlık kişilik bozukluğu olan kişilerin suç işleme eğiliminde olduğu görülür. Çünkü bir eylemde bulunurken diğer insanların bu durumdan nasıl etkileneceğini umursamazlar.
Bu rahatsızlığı yaşayanların bir diğer özelliği ise etrafında bulunan insanlara karşı son derece duyarsız davranmalarıdır. Sosyopat kişiler için başkalarının acıları ve dertleri önemsizdir. Başkalarıyla ilgilenmek istemezler. Hayatlarında tek umursadıkları şey, kendileridir.
Sosyopatlık, bir antisosyal kişilik bozukluğu olarak nitelendirilir. Sosyopat belirtileri ise sınırlılık gösterir. Bu kişiler, suça yatkındırlar. Hiçbir kimsenin derdi ve acısı onları ilgilendirmez. Başkalarına zarar vermektense çoğu zaman zevk alırlar. Bunların dışında ise sosyopat belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Antisosyal kişilik bozukluğu olan kişilerin amaçları, düşünceleri ve duyguları benzerlik gösterebilir. Bu gibi problemlerin cevapları ise insanlar tarafından merak ediliyor. Amaçları, duyguları ve düşünceleri pek çok değişkene göre farklılık gösterebilmektedir.
Antisosyal kişilik bozukluğu, kişinin herhangi bir pişmanlık duymadan başkalarının haklarını manipüle edebilmesi olarak tanımlanabilir. Bu rahatsızlığı olanlar, kişilerin haklarını sömürebilir ya da ihlal edebilir.
Sosyopat kişilik özellikleri şu şekilde açıklanabilir:
Sosyopatlık, antisosyal kişilik bozukluğu olarak nitelendirilir. Hastalıklı bir durum olarak kabul edilmektedir. Sosyopat, genetik yapıdan çok çevresel faktörlerin etkileri sonucunda ortaya çıkan bir kişilik bozukluğudur.
Beyin yapısı ve genetik faktörlerin de bu kişilik özellikleri üstünde etkili olduğu söylenebilir. Ancak altında yatan asıl nedenin yaşam travmaları olduğu görülür. Çevre etkisi, bu kişilik bozukluğunun oluşmasında başlıca faktör olarak değerlendirilir.
Çocukluk döneminde gerekli ilgiyi görmeyen ya da istismara uğrayan kişilerde ilerleyen dönemlerde sosyopat kişilik bozukluğu görülebilmektedir. Çocukken şiddet ve manipülasyon yaşayan bazı çocuklar, büyüdüklerinde topluma aykırı ve hoş olmayan davranışlarda bulunma eğiliminde olabilir. Bu durum neticesinde de çevresel faktörlerin ne derece etkili olduğu görülür. Ayrıca zorlu yaşam koşulları içerisinde büyümüş ve bağımlılığı bulunan kişilerin de bu rahatsızlığı işaret eden belirtilere sahip olduğu görülür.
Sosyopatlık iki gruba ayrılarak incelenir:
Birinci sosyopatlık genel olarak doğuştan vardır. Diğeri ise çocukluk dönemi istismarları ya da ihmalkarlık gibi çevresel faktörlerden dolayı gelişebilmektedir. Her iki sosyopatlık türüne sahip kişilerde empatiden yoksunluk gözlemlenir. Bu bakımdan oldukça benzer belirtiler görülür.
Birincil sosyopatlık belirtilerinde şiddet içeren davranışlarda bulunma daha sık görülür. Bu sosyopatlık çeşidine sahip kişide düşük düzeyde kaygı ve duygusal tepkisizlik gözlemlenir. Fiziksel olarak ise saldırganlık eğilimleri yüksektir.
İkinci sosyopatlık, birincil gruba ait kişilere oranla daha yüksek bir IQ seviyesine sahip olabilirler. Fakat sosyal zayıflığın yanında yüksek düzeyde yetkilendirme problemleri olan orta ya da üst sınıf aile geçmişine sahip oldukları gözlemlenir.
Sosyopat nedir sorusunun cevabını iyi bir şekilde anlayabilmek için bu kişilik bozukluğuna sahip olanların özelliklerini, zayıf ve güçlü yönlerini iyi bilmek gerekir. Bu sayede sosyopat kişileri daha iyi tanıyabilirsiniz.
Bir kişinin sosyopat bir kişiliğe sahip olup olmadığını anlayabilmek için mutlaka uzman desteği gerekir. Fakat belirtilerin gözlemlendiği durumlarda bir uzmana başvurmak oldukça mantıklı olacaktır. Sosyopat kişilik bozukluğu için bir ruh sağlığı uzmanı derinleme bir araştırma ve görüşme yapacaktır. Daha sonrasında gerekli görülen durumlar için analiz gerçekleştirip bu yönde tedavi sürecini başlatacaktır.
Sosyopat kişileri daha iyi tanımak ve onlara karşı daha dikkatli bir şekilde hareket etmek istiyorsanız aşağıda belirtmiş olduğumuz noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz:
Sosyopat kavramının tam anlamıyla psikolojideki karşılığı antisosyal kişilik bozukluğudur. Sosyopat kişiliğine neden olan pek çok farklı sebep olduğu görülür. Ancak genel olarak çocuklukta yaşanan ihmal, istismar gibi durumların bu yönde bir oluşuma neden olabileceği görülür. Sosyopat kişiliğin altında yatan nedenlerin başında travmaların geldiği görülmektedir.
İlgi ve sevgi görmeden büyüyen çocuklar, büyüdükleri zaman diğer insanlara nasıl davranmaları gerektiği konusunda oldukça eksik olurlar. Etrafındaki yetişkinler tarafından dışlanan, istekleri ve ihtiyaçları görmezden gelinen çocuklarda öfke durumları oluşur. Sonrasında ise bu öfkeyi bütün insanlara genellerler. Herkesten nefret edecek duruma dahi gelebilirler.
Sosyopatlık temelleri çocuklukta atılsa da uzmanlar çocukluk döneminde bu yönde bir teşhiste bulunmaz. Bu gibi davranışları varsa dahi davranış bozukluğu içerisinde değerlendirilir ve bu yönde tedaviler gerçekleştirilir. Ancak ergenlik sonrasında sosyopat davranışlar devam ederse bu doğrultuda bir teşhis yapılabilir. Çocukluk dönemindeki bazı davranışlar tedavi edilmediği takdirde sosyopat kişilik bozukluğunun habercisi niteliğinde olabilecektir.
Sosyopat kişilik bozukluğu, oldukça ciddi bir hastalıktır.Bu noktada mutlaka uzman yardımı alınması gerekir. Ancak kişinin bu durumun bir sorun, bir kişilik bozukluğu olarak görmesi ve durumla yüzleşmesi kısa süre içerisinde gerçekleşmemektedir.
Sosyopat kişilik özellikleri, genel olarak yirmili yaşlarda belirtilerini gösterir. Sosyopat belirtileri gösteren kişiler, içinde bulundukları durumun çoğu zaman farkına varamaz. Bundan dolayı da uzun bir süre uzman desteğini reddedebilirler. Fakat ilerleyen yaşlarda bu durumu idrak edip profesyonel bir destek almak isteyen pek çok kişinin olduğunu söyleyebiliriz.
Sosyopat tedavisi için öncelikle semptomların iyi bir şekilde incelenmesi gerekir. Hastanın öyküsü dinlenir. Sonrasında ise mutlaka fiziki bir değerlendirme gerçekleştirilir. Beyinle ilgili bir problem olup olmadığına dair incelemeler yapılır. Gerekli görülen durumlarda ise alkol veya uyuşturucu testleri de yapılabilir.
Sosyopat tedavisi kapsamında yapılan fiziki muayene sonucunda herhangi bir sorun görülmediği taktirde psikolojik değerlendirmelere başlanır. Sosyopat tedavisinde psikoterapinin önemi büyüktür. Sosyopatlık tanısı konulurken belirtiler değerlendirilir. Çeşitli formlardan destek alınır.
Psikoterapi tedavisi esnasında hastanın hatalı düşünce kalıplarının değiştirilmesine yönelik hedefler belirlenir. Hastaya, iletişimde ve insan ilişkilerinde nasıl davranmaları gerektikleri ifade edilir. Sosyopat kişilerin sağlıklı ilişkiler kurabilmeleri için gerekli olan iletişim becerilerinin kazandırılması amaçlanır.
Eğer agresif ve saldırgan davranışlar görülüyorsa, bu yönde ilaç tedavisine başlanılabilir. Sosyopat kişilik özelliklerine eşlik eden dikkat eksikliği, depresyon hali gibi başka rahatsızlıklar da gözlemlenebilir.
Ailenizde ya da çevrenizde sosyopat kişilik özellikleri gösteren biri mevcutsa kesinlikle bir uzmandan destek alması için yönlendirmeler yapmanız gerekir. Şayet kendinizde sosyopat belirtileri gözlemliyorsanız uzman yardımını almanız gerekecektir.
Sosyopat, kişilerarası ilişkilerinde sürekli olarak başkalarının haklarına saygısızlık gösterir. Vicdan duygusu bu rahatsızlığa sahip kişilerde pek görülmez. Manipülatif güçleri yüksek, yalan söylemeye yatkın özellikler barındırır. Suç işleme eğilimi de sosyopat kişilik bozukluğu olan kişilerde gözlemlenen özelliklerin başında gelir.
Sosyopat kişilik bozukluğunun nedeni tam olarak anlaşılmamıştır. Fakat genel olarak biyolojik ve çevresel faktörlerin kombinasyonunun sonucunda ortaya çıktığı görülür.
Biyolojik faktörler arasında genetik yatkınlık, beyin kimyası ve nörolojik işlev bozuklukları mevcuttur. Çevresel faktörler arasında ise çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, kötü muamele, ihmalkar durumlar, çiftlerin ayrılması ve suistimal halleri bulunmaktadır.
Bahsetmiş olduğumuz belirtilerin gözlemlenmesi halinde bir uzmana başvurulması ve bu yönde hangi problemlerin olduğunun belirlenmesi gerekir. Sosyopat kişilik bozukluğu, göz ardı edilmemesi gereken bir rahatsızlıktır. Bu konu hakkında bilgi sahibi olmak, toplum açısından da oldukça faydalı olacaktır.
Manipülatif sosyopat kişiler; başkalarının duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını kontrol edebilmek adına yalan söyleme eğiliminde olurlar. Kişileri aldatmak, manipüle etmek gibi yöntemler kullanarak toplumda var olmak isterler.
Yüksek işlevli sosyopatlar; sosyopatik kişilik özelliklerine sahiptir. Fakat sosyal hayatta başarıyı ve uyumu yakalamaları kolay olmaktadır. Bu tür sosyopat kişiler, genel olarak çevreleriyle uyumlu ilişkiler kurabilirler. İş ya da sosyal çevrelerinde başarılı olabildikleri gözlemlenir.
Genel olarak sosyopat ya da psikopat kavramları antisosyal kişilik bozukluğu kapsamında tanım bulur. Her ikisinin de özellikleri çoğu zaman benzerlik gösterebilir. Fakat semptomlarının yoğunluk düzeyi değişkenlik gösterebilmektedir.
Her psikopat aynı zamanda sosyopat belirtilerini gösterebilir. Fakat her sosyopat, psikopat değildir. Sosyopatları, psikopatlardan ayıran en belirgin unsur daha vicdanlı olmalarıdır. Ancak psikopatlarda vicdan kavramına rastlamak pek mümkün olmamaktadır. Psikopatların daha katı, sorun yaratabilme potansiyeli yüksek kişiler oldukları görülür.
