< Geri
İçindekiler
Demans (bunama); öğrenme, bellek, oryantasyon, dil fonksiyonları ve kişilik gibi mental fonksiyonların bozulması ile karakterize edilen bir hastalıktır. Sosyal ve iş hayatını büyük ölçüde etkilemektedir. Santral sinir sisteminin progresif nörodejeneratif bir hastalığı olup son zamanlarda görülme sıklığı artış göstermektedir.
Demans hastalığı, sinsi başlayan bir hastalıktır ve ilerleyici özellikler göstermektedir. Demans hastası bireylerde hafıza ve yürütücü işlevlerde bozulmalar görülmektedir. Duygu kontrolünde zorlanma ve çevreye olan ilginin azalması gibi temel klinik özelliklerin görülebildiğini söylemek mümkündür.
Demans hastalığında düşünce içeriğinde fakirleşmeler meydana gelir. Demans hastalarında kişilik değişiklikleri dahi gözlemlenebilir. Bu hastalığın ileri yaşlarda görülme riski daha yüksektir. Ancak bu durum, yaşlanma ile birlikte meydana gelen bir belirti değildir. Yalnızca tipik olarak yaşlılarda görülebilen bir hastalıktır.
Alzheimer hastalığı, sıklıkla görülen bunama türüdür. Bütün demansların 2/3’ ünü oluşturan Alzheimer hastalığının temel nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik ve çevresel faktörlerin bu hastalığın oluşumunda büyük etkiye sahip olabildiği görülmüştür. Genel kabul görülen risk faktörleri ise yaş, cinsiyet ve aile öyküleridir.
Hipertansiyon, diyabet, kolesterol yüksekliği gibi bazı kronik rahatsızlıkların demans hastalığının oluşmasına zemin hazırladığını söylemek mümkündür. Düşük eğitim seviyesi, düşük sosyo- ekonomik düzey, demir- alüminyum- kurşun- bakır gibi maddelere uzun süre maruz kalmak, menopoz, enfeksiyon ve beslenme yetersizliği gibi pek çok sayıdaki risk faktörünün demans hastalığının oluşum sürecinde etkili olabileceği görülmektedir.
Demans hastalığı, beyinde bulunan sinir hücrelerinin ve bu hücreler arasında oluşan bağlantının kaybolması ile meydana gelmektedir. Bunama durumuna yol açan rahatsızlıklara ise nörodejeneratif hastalıklar denilmektedir.
Alzheimer hastalığı, vasküler problemler gibi rahatsızlıklar; nörodejeneratif hastalıklara örnek olarak gösterilebilir. Nörodejeneratif hastalıktan etkilenme gösteren bölgeye göre de hastalarda farklı demans belirtileri meydana gelebilmektedir.
Demans hastalığına neden olan durumları şu şekilde listeleyebiliriz:
Demans türleri, beyindeki hasara sebebiyet veren hastalığa göre değişkenlik gösterebilmektedir. Demans türleri şu şekildedir:
Demans hastalığı hakkında bilgi sahibi olan kişilerin bir diğer merak ettikleri konu ise demans belirtileri oluyor. Demans belirtileri, sebebine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Demans belirtilerinin yaygınlık gösterenleri ise şu şekildedir:
Demans; sinir başlangıçlı ve sürekli ilerleme eğilimi gösteren bir bunama hastalığıdır. Yapılan teşhisin ardından 5 ila 15 yıl içerisinde ileri seviyeye ulaşabildiği görülür. Demans evreleri ise üç ayrı şekilde incelenebilir.
Basit unutkanlıklar, öğrenme güçlüğü çekme, soru veya cümle tekrarları, kişilik değişiklikleri, ilgi kaybı, aldırmazlık, eşya kaybetme gibi belirtiler bu evrede görülebilir.
Demans hastalığının orta evresinde; unutkanlıkta artış, kişisel hijyende bozulmalar, dağınıklık, kişilik değişikliklerinde artışlar, huzursuzluk hissi, uyku bozuklukları, uyuyamama, iletişim kuramama, kaybolma eğilimleri görülür.
Demansın ileri evresinde; başkalarına bağımlı bir şekilde yaşama, idrar kontrolünde kayıp, hareket bozuklukları, düşme, yavaş yürüme, yatağa bağımlılık, öz bakımın yapılamaması, saldırganlık, çok yakınların dahi tanınamaması gibi durumlar görülmektedir.
Demans, Alzheimer hastalığının sonucunda oluşum gösteren bir rahatsızlıktır. Alzheimer hastalığında ise beyinde “beta amiloid” ve “tau proteini” olarak isimlendirilen maddelerin birikmeye başlaması söz konusudur. Bu maddelerin beyinde birikmesiyle birlikte zaman içerisinde beyin hücreler ve hücreler arasında oluşum gösteren bağlantılar büyük ölçüde zarar görmektedir. Bu durumun sonucunda da demans hastalığı oluşmaktadır.
Alzheimer hastalığı, bunama rahatsızlığının en sık görülen nedenidir. Fakat bunama, farklı hastalıklara bağlı olarak da oluşum gösterebilmektedir.
Demans tanısı koymak her zaman için kolay olmayabilmektedir. Zihinsel işlevleri ölçmek adına kullanılan demans testi gibi anket incelemelerinin, tanısal bir değere sahip olmadığı görülmektedir. Demans testi yerine hastalar; bilişsel, psikolojik ve fiziksel olarak değerlendirilir. Uzmanlar çeşitli değerlendirmeler sonucunda doğru tanıya ulaşabilir.
Kişinin düşünme, karar verme, konuşma, çevresini tanıma, iletişim kurma gibi pek çok becerisi farklı doğrultularda değerlendirilir. İyi bir araştırma ile kişide demans hastalığının olup olmadığına dair sonuçlar elde edilir.
Pek çok demans türünün tedavisi mevcut değildir. Bundan dolayı demans tedavisinde hedeflenen asıl nokta, hastanın semptomlarının kontrol altına alınmasıdır. Bu sayede hastanın yaşam kalitesinin arttırılması hedeflenir. Alzheimer hastalığına bağlı olarak oluşan demans tedavisinde, kolinesteraz inhibitörleri ve memantin gibi ilaçların uzmanlar tarafından tercih edildiği görülmektedir.
Demans hastalığından korunmak için bazı yapılması gerekenleri yaşam standartlarımıza entegre etmemiz gerekir. Okumak, bulmaca çözmek, kağıt oyunları, satranç, yapboz, kelime oyunu gibi zihni aktif tutabilecek faaliyetler gerçekleştirerek hastalığa karşı beynimizi güçlü tutabiliriz.
Sosyalleşmek, sigara ve alkol tüketmemek, egzersiz ve spor yapmak, sağlıklı beslenmek, gıda ve vitamin takviyeleri almak, uyku düzeni gibi durumların da demans hastalığına karşı direnç sağladığı görülmektedir.
Aynı zamanda yapılan araştırmalarda, yalnızlığın beyin hücrelerine iyi gelmediği ve algılama yetileri ile hafızayı olumsuz bir şekilde etkileyebildiği görülmüştür. Bundan dolayı yalnız olan kişilerde demans oluşum riskinin daha yüksek olduğu söylenebilir.
Demans, bilişsel fonksiyonlardaki bozulmaları ifade eden bir kavramdır. Demansta; beynin bilişsel fonksiyonlarından olan hafıza oluşturma, dil, düşünme, davranış gibi becerilerde problemler meydana gelmektedir. Kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilecek bu problemler; demans hastasının günlük yaşamına devam etmesini zorlaştırmaktadır.
Demans türlerinde çeşitli belirtiler ve problemler gözlemlenebilir. Bunlardan biri de kişilik değişimi belirtisidir. Bu gibi belirtilerin varlığından şüphe duyan bir kişinin bir uzman desteği alması gerekmektedir.
Demansa neden olan depresyon durumu, ayırıcı tanı olarak bulunabilir. Ayırıcı tanı konusunda gözden geçirilmesi gereken diğer durumlar ise şu şekilde örneklendirilebilir: Vitamin eksiklikleri, endokrin sebepler, vaskülopatiler, subdural hematom, yavaş büyüyen tümörler, santral sistemi enfeksiyonları.
Demans hastası olan kişilerin; rafine şeker, refine tuz, yüksek gluten, katkı maddeleri, gazlı içecekler, et ve hazır meyve suyu gibi besinleri tüketmemesi önerilmektedir.
Stres, depresyon ve anksiyete gibi durumlar; demans ve alzheimer hastalığı ile ilişkilendirilebilir.
