< Geri
İçindekiler
Dopamin; duygusal tepkilerin kontrolünü sağlayan, motivasyonunuzu, arzu ve isteklerinizi, dikkatinizi, ruh halinizi kontrol eden bir nörotransmitterdir. Nörotansmitter beyin ve vücut arasındaki sinyallerin düzenli çalışmasını sağlayan kimyasal maddedir. Dolayısıyla dopamin de bir kimyasaldır. Beynin ödül merkezinde aktif rol oynar. Böylelikle davranışların pekiştirilmesini sağlar. Sağlıklı bir şekilde salgılandığında iyi hissetmenize yardımcı olur.
Dopamin hormonu ruhsal ve fiziksel birçok fonksiyonunuz üzerinde etki gösterir. Temelde ruhsal iyi oluşa katkı sağlasa da bunun dışında birçok vücut fonksiyonunda rol alır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz.
Dopamin iyi hissetmeniz konusunda işlevsel olsa da tek görevi bu değildir. Tek başına bütün işlevlerini yerine getiremez. Başka kimyasallara ve hormonlara ihtiyaç duyar. Vücudumuzdaki diğer kimyasal ve hormonlarla birlikte işlevselliğini sağlar.
Parkinson Hastalığı: Dopamin hormonu beyindeki sinir hücrelerine sinyal göndererek iletişim ve hareket koordinasyonunu sağlar. Hormonun düzeyinin bozulması ve beyne giden sinyallerin düzeni birbiriyle ilişki içerisindedir. Bu ilişkinin bozulması fiziksel semptomlara sebep olur. Böylelikle vücutta ya da uzuvlarda titreme, hareketlerde yavaşlık, dengede bozulma, koordinasyonda zayıflama meydana gelir. Bu tür bir şikayetiniz varsa uzman bir doktordan randevu alarak muayene olmanız gerekir. Doktorunuz dopamin seviyelerinde bozulma tespit edilmesi durumunda, kimyasal dengesini sağlayabilmek için ilaç tedavisine başlar.
Depresyon: Depresyon beyinde bulunan kimyasalların dengede olmaması sebebiyle ortaya çıkar. Depresyon yaşayan kişiler duyguları, düşünceleri, davranışları olumsuz yönde seyreder. Günlük yaşam rutininde bozulma ya da ilgi kaybı görülür. Vücutta dopamin seviyesinde bozulmaların olması direkt depresyona sebep olmaz. Fakat düşük dopamin seviyesi depresyonla ilişki semptomların tetiklenmesine sebep olur. Motivasyon ve ödül sistemi ile bağlantılı olduğundan dolayı bu duygularda kayba neden olacağından depresyon belirtileri görülebilir. Bu belirtiler; üzüntü, uyku bozukluğu, bilişsel problemler, sürekli üzgün hissetme hali gibi sıralanabilir. Bu gibi belirtilere sahipseniz ve bir uzmandan destek almanız gerektiğini düşünüyorsanız onlinepsiklolog.com üzerinden, deneyimli psikologlarımız ile görüşebilirsiniz.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nöro gelişimsel bir bozukluktur. Çocukluk çağında ortaya çıkarak yetişkinliğe kadar devam eder. Semptomları kişiden kişiye göre değişebilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun dopamin ile ilişkisi birçok araştırmanın konusu olsa da dopamin düşüklüğü buna sebep olur demek yanlış olur. Şöyle ki düşük dopamin düzeyi yalnızca var olan gelişim bozukluğunun daha fazla tetiklenmesine sebebiyet verir. Ayrıca bu tanıyı almış kişilerde dopamin düşüklüğü sıkça görülür. Fakat doğrudan dopamin düşüklüğü bu hastalığın sebebidir denilemez. Dopaminin doğrudan dikkat ile de ilgisi olduğundan böyle bir tanı aldıysanız doktorunuz tarafından dopamin seviyenizi yükseltecek ilaçlar reçete edilebilir.
Anksiyete Bozukluğu: Anksiyete yani halk arasında kaygı bozukluğu olarak bilinen psikolojik bir hastalıktır. Aşırı kaygılı hissetme ve bu duygu yoğunluğunu yönetememe olarak tanımlanabilir. Anksiyete bozukluğunun belirtileri kalp çarpıntısı, aşırı terleme, nefes darlığı, vücutta ısı değişimleri gibi sıralanabilir. Dopamin hormonu ani gelişen ve aşırı strese sebep olan olaylar karşısında vücuttaki fiziksel tepkilerin sonucunda yüksek miktarda salgılanabilir. Bu sebeple aşırı miktarda dopamin anksiyetenin belirtilerini daha fazla tetikleyebilir. Böyle bir tanı aldıysanız doktorunuz dopamin hormonunu dengede tutmaya yardımcı ilaçlardan herhangi birini reçete edebilir.
Bağımlılık: Keyif verici bir şey yaptığınızda ya da zihniniz zevk ve haz için gerekli madde ile buluştuğunda beyinde dopamin hormonu salgılanır. Dopamin hormonu salgılandığında ve bu haz ile eşleştirildiğinde kişide iyi hissetme hali devreye girer. Bu sebeple sigara, alkol, uyuşturucu, şeker, karbonhidrat gibi maddeler kullandıkça bu döngü başlar ve bağımlılık gelişebilir.
Şizofreni: Şizofreni hastalığı kişinin gerçeklik algısını bozan, düşüncelerini, davranışlarını çarpıtarak değiştiren ve günlük yaşam rutini, sosyal ilişkilerin bozulmasına sebep olan bir hastalıktır. Şizofreni ömür boyu sürse de doğru tedavi ve ilaç kullanımı ile kontrol altına alınabilir. Şizofreni beyinsel bir hastalıktır. Bazı semptomları beyinde fazla dopamin hormonu üretilmesinden kaynaklanabilir.
Obezite: Dopamin hormonu motivasyon ve ödül mekanizması ile çalıştığından, yemek bozukluklarında da etkisi bulunur. Kişide dopamin seviyesinde düşüklük, yeme ile yükselme gösterdiğinde patolojik bir yeme düzenine dönüşebilir. Obezite tanısı olan kişiler için doktorlar tedavi planlarında dopamin hormonunu düzenleyici ilaçlar reçete edebilirler.
Beyinde dopamin hormonunun düşük olduğunun tespit edilmesi dopamin eksikliği anlamına gelir. Bu durum bazı fiziksel belirtilere ve hastalıklara sebep olabilir. Dopamin eksikliğinin belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Bu tür belirtileriniz varsa uzman bir doktordan randevu alarak muayene olabilirsiniz. Gerekli tetkikler sonucunda dopamin eksikliği espit edilirse doktorunuz gerekli tedaviye başlar.
Dopamin hormonu beynin merkezi sistemini etkileyen bir hormon olduğundan, dopamin eksikliği gibi yüksekliği de birçok soruna sebep olabilir. Dopamin yüksekliğinin belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Dopamin eksikliği ilaç tedavisi ile giderilebileceği gibi siz de bunu destekleyecek alışkanlıklar edinerek dopamin seviyesini normale döndürebilirsiniz. Bunun için yapılabilecekleri şu şekilde listeleyebiliriz:
Dopamin seviyesinin artması için doğru beslenme düzeni önemlidir. Beslenme hem ruhsal hem fiziksel sağlığınız oldukça etkilidir. Bu sebeple dopamin düzeyinin dengelenmesi için yediğiniz gıdalara dikkat etmeniz gerekir. Dopamin düşüklüğü yaşayanlar için dopamin artışı sağlayabilecek besinlerin bazılarını aşağıdaki listede bulabilirsiniz.
Bu besinleri öğünlerinize yerleştirebilirsiniz. Unutulmamalıdır ki her besinin fazlası yarardan çok zarar verecektir. Bu sebeple bu gıdaları dengeli bir şekilde öğünlerinize yayarak tüketmeniz tavsiye edilir. Dilerseniz bu konuda beslenme uzmanından destek alabilirsiniz.
Dopamin seviyenizi öncelikle bu alanda uzman doktordan randevu alarak muayene olmanız gerekir. Doktorunuz dopamin eksikliğinden şüphelenirse sizden dopamin testi isteyebilir. Dopamin testi, vücuttaki dopamin hormonunun kan veya idrar gibi tahlillerle ölçülmesine denir. Bunun dışında MR, uyku EGG’si, EMG dopamin seviyesi ölçümünde kullanılan diğer yöntemlerdir. Bu test sayesinde dopamin hormonunun ne seviyede olduğu anlaşılabilir. Dopamin eksikliği ya da yüksekliği yaşadığınıza dair gözleminiz ya da şüpheniz varsa en kısa zamanda uzman bir doktordan destek alabilirsiniz.
Dopamin detoksu bilimsel kanıtlanmış bir yöntem değildir. Özellikle dopamin seviyesinden kaynaklı gelişen bağımlılıklardan uzaklaşmak ve dürtü bozukluklarını kontrol etmek için kullanılan bir metottur. Detoksun amacı zihinsel ve fiziksel olarak güçlenmenizi sağlamaktır. Bu detoks sürecinde beyne haz veren ve tekrarladığınız alışkanlıklarınızdan uzak durmanız beklenir. Detoks sürecinde şunlar yapılabilir:
Tüm bunların dışında bir terapist desteği de alabilirsiniz. Eğer böyle bir ihtiyacınız olduğunu hissediyorsanız onlinepsikolog.com üzerinden hızlıca randevu alabilir, çevrimiçi terapi hizmetinden yararlanabilirsiniz.
Dopamin, beyinde bulunan merkezi sinir sistemine etki eden bir kimyasaldır. Bu sebeple dopamin hormonunun dengede olmaması ruhsal ve fiziksel sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. Dopamin ruh halinizi ve ödül ve motivasyon duygularınızı etkiler. Aynı zamanda vücut hareketlerinin düzenlenmesinde de etken bir maddedir. Bu sebeple bu kimyasalın dengede olmaması yaşam rutininizi olumsuz etkileyebilir.
Dopaminin düzensiz üretimi birçok hastalığa sebep olabilir. Depresyon, anksiyete, şizofreni bilinen ruhsal hastalıklardır. Zihinsel anlamda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna neden olabilir. Fiziksel alanda Parkinson hastalığı dopamin seviyelerinden tetiklenebilir. Obezite ve yeme bozuklukları dopaminin sağladığı duygu değişimleri sebebiyle oluşabilir. Ayrıca dopamin haz ve zevk merkezini uyaran bir kimyasal olduğundan dopamin yüksekliği bağımlılıklara sebep olabilir.
Dopamin ya da diğer hormonların düzeyleri genellikle vücut tarafından düzenlenebilir. Fakat bazı durumlarda bu düzen bozulabilir. Bunun genetik, çevresel birçok sebebi olabilir. Bu sebebi en iyi tanımlayabilecek ve iyileşmeyi sağlayabilecek kişiler bu alanda uzman doktorlardır. Bu sebeple bu tür bir şüpheniz varsa ilgili uzman hekimden randevu alarak muayene olmanız tavsiye edilir. Bunun dışında yaşam düzeninizi iyileştirerek de bu sürece katkı sağlayabilirsiniz. Örneğin; uyku saatlerinizi düzenlemek, beslenme alışkanlıklarınızı iyileştirmek, düzenli ve sık egzersiz yapmak tedaviye ek olarak destek mekanizmalarınız olabilir. Yeterli protein, vitamin ve mineraller, probiyotiklerle oluşturulmuş bir beslenme düzeni yaşam kalitenizi arttırır.
Dopamin kimyasalının mutluluk hissi verdiği doğrudur. Fakat doğrudan sadece mutlulukla ilgili değildir. Dopamin beynin ödül merkezinde aktif rol oynar. Zevk, haz, başarı gibi duyguları motivasyon ile pekiştirebilir.
Dopamin ve serotonin hormonları beyni etkileyen iki farklı kimyasaldır. Beyne giden sinyallerin iletilmesinde etkili rol oynarlar. Temelde ikisinin de mutluluk sağlamak gibi bir ortak özelliği bulunsa da aynı değillerdir. İki hormonun da ayrı ayrı dengede olması gerekir. Aksi halde hem ruhsal hem de fiziksel semptomlar görülebilir. Bu maddelerin normal düzeyde olduğu durumlarda kişi mutlu hisseder ve yaşam motivasyonu yerinde olur.
Dopamin bağımlılık yapabilir. Temelde ödül mekanizması ve buna bağlı haz ve motivasyonu harekete geçirdiğinden dolayı vücut buna ihtiyaç duyabilir. Fakat bu bağımlılık madde bağımlılığından (alkol, sigara, uyuşturucu gibi) farklıdır. Dopamin içeren ilaçlar beyin kimyasalı doğal yollarla sağlayamadığı için gereklidir. Uzun süreli kullanımda bu ilaçlar da bağımlılık yapabilir.
Dopaminin üretiminde etkili birçok etken vardır. Genetik faktörler, aşırı stres, uyku düzeninde bozukluk, nörolojik hastalıklar, vitamin eksikliği, dengesiz beslenme, yaşlanma gibi birçok sebep olabilir. Dopamin testi ile vücudunuzdaki dopamin salgılanması durumunu öğrenebilirsiniz. Bunun için uzman bir doktordan randevu alarak muayene olmanız gerekir. Sonrasında doktorunuzun planladığı tedavi şekline uymanız vücudunuzdaki dopamin hormonunu dengede tutabilmek için oldukça önemlidir.
