< Geri
İçindekiler
Disfori, bireyin yaşantısında sürekli olarak üzüntü, memnuniyetsizlik, isteksizlik, hayal kırıklığı hissetmesi olarak tanımlanabilir. Disfori hissettiğiniz ve içinde bulunduğunuz durumu temsil eden bir rahatsızlıktır. Disfori için direkt psikiyatrik bir hastalık demek doğru olmaz. Disfori diğer zihinsel ya da ruhsal olarak tanımlanan hastalıkların, madde kullanımının, aşırı stres ya da kaygının bir sonucu olarak karşımıza çıkar. Direkt bir tanı olarak değil semptom olarak değerlendirmek daha doğrudur.
Disforik duygular kişiyi sürekli içsel bir huzursuzluğa iter. Böylelikle bunu yaşayan kişinin zihni sürekli olumsuz duygulara yönelir. Öfori aşırı mutluluk hissini tarif eden bir ruhsal durumken, disfori bunun tam tersi olarak tanımlanır. Disfori size heyecan veren girişimlerin ya da günlük yaşam rutinlerinizin artık sizin için bir anlam ifade etmemesine, bunlardan keyif almamanıza sebep olabilir. Bu durum yaşam kalitenizin düşmesine sebep olabilir.
Disforinin belirtilerini taşıdığınızı düşünüyorsanız sizin için en sağlıklı olan yöntem ruhsal hastalıklar konusunda uzman bir doktordan ya da psikologdan randevu alarak durumunuzu anlatmanız ve destek talep etmeniz olacaktır. Muayene ya da seans sonrası alacağınız tanıya göre doktorunuz ya da psikoloğunuz ile yol haritanızı oluşturabilirsiniz. Böyle bir durumda terapi desteğine ihtiyaç duyduğunuzu düşünüyorsanız onlinepsikolog.com adresinden hemen randevu oluşturarak alanında uzman psikologlardan çevrimiçi terapi hizmeti alabilirsiniz.
Disforinin belirtileri kişiden kişiye göre değişebilir. Bu tür rahatsızlıklarda kişinin öyküsü, yoğun yaşadığı duygular birbirinden farklı olabileceğinden ortaya çıkabilecek belirtiler de farklılık gösterebilir. Disfori bir semptom olarak ruh halini temsil eder. Kişinin yaşadığı disforik duygular geçici ya da uzun süreli olabilir. Disforinin bilinen ve sık görülen belirtileri şu şekildedir:
Disfori belirtileri oldukça kişiseldir. Dolayısıyla kişi bu belirtilerden herhangi birini ya da birden fazlasını yaşayabilir. Genel olarak gözlenen davranışsal reaksiyonlar öfke kontrolünde güçlük ya da öfke patlamaları, ajitasyon ve hayal kırıklığı şeklinde karşınıza çıkabilir.
Disforiye sebep olan faktörler de belirtiler gibi kişinin öyküsü ve yaşam deneyimlerine göre kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Disfori genel olarak zihinsel ya da ruhsal sağlık durumunun sebebiyet verdiği duygu durum bozukluğu olarak tanımlanabilir. Bu nedenle disforinin ortaya çıkmasını tetikleyen durumlar, zihinsel ya da psikolojik rahatsızlıklar vardır. Disforiye sebep olan ruhsal hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:
Disforiye sebep olabilecek fiziksel hastalıklar da olabilir. Genel bilinen rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir:
Bunların dışında kişinin ani yaşadığı travmatik bir olay, kayıp yaşaması, yas süreci, uyuşturucu ya da alkol bağımlılığından kaynaklı yoksunluk çekmesi, aşırı tütün kullanımı, aşırı stresli bir ortama ya da işe sürekli maruz kalmak gibi faktörlerde disforinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Unutulmamalıdır ki bu tür rahatsızlıklarda her bireyin deneyimi farklıdır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında siz ya da yakınınız için durum değerlendirmesi yapabilecek kişiler ruh sağlığı uzmanlarıdır. Bu sebeple bu tür bir rahatsızlık hissediyorsanız en kısa zamanda bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşmeyi ihmal etmemeniz önerilir.
Disfori direkt olarak bir hastalık tanısı değil semptom olduğundan resmi olarak çeşitleri olmasa da belirtiler ve davranışlar göz önünde bulundurularak bazı türlere ayrılmıştır. Disfori türleri aşağıdaki başlıklardan inceleyebilirsiniz.
Reddedilmeye Duyarlı Disfori: Reddedilmeye duyarlı disfori, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış kişilerde sık görülen bir durumdur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış ve disfori semptomları gösteren kişiler, kendilerinden bekleneni yapamadıklarını ve çevrelerindeki diğer kişileri hayal kırıklığına uğrattıklarını sıklıkla düşünebilirler. Bu durum bireyleri içsel bir sıkıntıya, huzursuzluğa iteceğinden disfori semptomları ortaya çıkabilir.
Tardif Disfori: Tardif disfori, üzerinde hala araştırma yapılan bir konudur. Depresyon tanısı almış kişilerin, uzun zaman kullandıkları psikotrop ilaçlara duyarsızlaşması, aldıkları tedaviye direnç geliştirmeleri sebebiyle ortaya çıkan durumdur. Böyle bir durumda kişinin depresyon belirtileri kontrol altına alınamadığından disfori semptomları görülmeye başlanabilir.
Premenstrüel Disforik Bozukluk: Premenstrüel Disforik bozukluk, adet öncesi sendrom olarak bilinen belirtilerin şiddetli bir şekilde yaşanması sebebiyle ortaya çıkar. Sinirli olma hali, depresyon, düşük benlik saygısı, fiziksel ve psikolojik diğer semptomlar bu dönemde ileri düzeyde görülebilir. Bu nedenle kişisel ilişkilerinizde ya da yaşam rutininizde bozulmalar gözlemlenebilir. Böyle bir durumda ruh sağlığı uzmanlarından destek almanız önerilir. Böylelikle ruh sağlığı uzmanı tarafından ilaç tedavisine başlanabilir ya da yaşam tarzında değişiklikler, beslenme düzeni ve fiziksel aktiviteler ile semptomlar hafifletilmeye çalışılır.
Cinsel İlişki Sonrası (Postkoital) Disfori: Bireyin yaşamında deneyimlediği cinsel ilişki sonrasında hissettiği üzüntü olarak adlandırılır. Postkoital disfori adı da verilen cinsel ilişki sonrası disfori yaşayan bireyler cinsel ilişki sonrası duygudurum bozukluğu yaşasalar da ikili ilişkileri sorunsuz olabilir. Bu durumu neyin tetikleyerek ortaya çıktığı hala tam olarak bulunamamıştır.
Cinsel Kimlik Disforisi: Cinsel kimlik disforisi kişiye atanan cinsiyetten kişinin memnun olmama ve bundan mutsuzluk duyması olarak bilinmektedir. Bireyin doğumunda atanan biyolojik cinsiyeti kendisine sürekli huzursuzluk hissettiriyorsa cinsel kimlik disforisi yaşıyor denebilir. Bu durum bir nevi kimlik bunalımı olarak da tanımlanabilir. Birey kişisel olarak bu süreçte cinsiyetini değiştirmek isteyebilir. Cinsiyet değişimi sonrasında disfori semptomlarında azalma görülebilir. Tüm bu süreçler oldukça sancılı olabileceğinden böyle bir semptomunuzun olduğunu düşünüyorsanız bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşerek süreci onunla yürütmek psikolojik sağlığınız açısından önemlidir.
Sosyal Disfori: Sosyal disfori, kişinin kendisini sürekli yetersiz hissetmesinden kaynaklanır. Kişi içinde yaşadığı toplumdan memnun olmayıp, kendisini yaşadığı çevreye ait hissetmeyebilir. Sürekli dışarıdan nasıl göründüğü ya da dış çevrenin kendisi hakkında düşündükleri hakkında endişe duyar. Sosyal disforinin birçok sebebi olabilir. Cinsiyet kimliği disforisinin de sosyal disfori ile ilişkili olduğu bilinir. Bireyler bu süreçte davranışlarının ve kendi doğrularının toplum tarafından onaylanmadığını ve dışlandığını düşünebilirler. Böylelikle huzursuzluk, endişe, mutsuzluk gibi olumsuz duygular geliştirir.
Sosyal disfori, psikolojik strese sebep olur. Aşırı stres endişe ve kaygıyı beraberinde getirir. Disfori semptomlarını ortaya çıkaran aslında kişinin kimlik bunalımıdır demek yanlış olmayacaktır. Bu tür belirtilerinizin olduğunu düşünüyorsanız en kısa sürede ruh sağlığı uzmanlarından destek almanız önerilir. Sosyal disforiye sahip bireylerin bireysel terapi, grup çalışması gibi destek mekanizmalarından yararlanmaları önerilir. Böylelikle semptomlarda iyileşme görülebilir.
Ruhsal sıkıntılar sebebiyle bir semptom olarak ortaya çıkan disfori tedavisi için ilk olarak yapmanız gereken ruh sağlığı doktorundan ya da psikologdan randevu alarak görüşme sağlamaktır. Bu konuda gerekli tanı ve teşhisi ruh sağlığı uzmanları tarafından konulur. Belirtiler ve kişinin yaşam öyküsü kişiden kişiye göre farklılık göstereceğinden tedavi sürecinde de farklılıklar olabilir. Doktorunuzun kontrolünde ilaç tedavisi, psikoterapi ya da her ikisi birden önerilebilir.
Disfori yaşıyorsanız profesyonel desteğin yanı sıra bununla baş edebilmek için hayatınızda yapacağınız değişikliklerle rutinlerinize odaklanabilirsiniz. Böylelikle Disforinin sebep olduğu duygularla baş etme yöntemlerinizi geliştirebilirsiniz. Disfori ile baş edebilmek için önerileri şu şekilde özetleyebiliriz:
Rutinlerinizi Düzenleme: Günlük yaşantınızda hissettiğiniz olumsuz duygular sizi günlük yaşam rutininizden koparabilir. Rutinlerinizi size iyi gelecek şeyleri listeleyerek yeniden oluşturmayı deneyebilirsiniz. Günlük, haftalık ya da aylık olarak planlamalar yaparak rutin alışkanlıklarınızı keyifli hale getirebilirsiniz. Bunu yaparken değişimin aniden olamayacağını bilmeniz de fayda var. Yeni alışkanlıklarınız ve rutinlerinizin oturması, ilginizin yeniden canlanması bir anda olabilecek bir şey değildir. Bu sebeple kendinize hedeflerinizi gerçekleştirirken zaman tanıyın.
Sağlıklı Beslenme: Beslenme düzeniniz ve nelerle beslendiğiniz hem yaşam kalitenizi hem de duygu durumunuzu etkiler. Bu sebeple gün içerisindeki beslenme listenizi sağlıklı gıdalar ile düzenleyebilirsiniz.
Düzenli Egzersiz: Olumsuz duygular ile başa çıkabilmek için en etkili yöntemlerden birisi fiziksel olarak hareket etmektir. Egzersiz yapmak ruh sağlığınızı olumlu yönde etkiler. Bu nedenle günlük, haftalık ya da aylık olarak egzersiz düzeninizi oluşturabilirsiniz.
Sosyal Ortamınızla Aktif Görüşme: Sosyalleşmek, sevdiğiniz ve sizi anladığını düşündüğünüz çevrenizle görüşmek size iyi gelebilir. Eğer böyle bir ortamınız varsa planlamalarınızı yapıp, size iyi gelen ortamlarda daha fazla vakit geçirebilirsiniz.
Hobi Edinme: Hobiler duygu sağaltımı için oldukça önemlidir. İlgi duyduğunuz sizi heyecanlandıran zevklerinizi hobiye çevirerek vakit ayırabilirsiniz. Bu tür aktiviteler olumsuz duygularla başa çıkma konusunda size olumlu etki sağlar.
Uyku Saatlerini Düzenleme: Uyku hem fiziksel hem ruhsal sağlığınız için çok önemlidir. Uyuduğumuz ve uyandığımız saatler gün içerisindeki enerjimizi doğrudan etkiler. Yetişkin -birisi için ortalama uyku saati 7-8 saat civarıdır. Uyuyacağınız saati buna göre belirlemeniz kendinizi dinç hissetmeniz açısından önemlidir.
Disfori kişinin kendisini sürekli olarak mutsuz, huzursuz, endişeli, kaygılı gibi olumsuz duygular içerisinde hissetme durumudur. Disforiye bir hastalık demek doğru olmaz. Disfori; travma, stres, depresyon, anksiyete, fiziksel hastalıkların sonucu olarak ortaya çıkan olumsuz duygu ve davranış semptomlarının tamamı olarak tanımlanabilir. Disfori tek bir sebepten ya da durumdan kaynaklı olarak ortaya çıkmaz. Bu sebeple çok farklı şekillerde belirtiler görülebilir. Belirtiler kişiden kişiye göre değişkenlik gösterebilir. Bireyin kimliği, var oluşu, karakteri, aile yaşamı ya da kullandığı ilaçlar sebebiyle farklı türlerde görülebilir.
Disfori uzun süreli devam ettiğinde kişi için tehlikeli olabilir. Bu sebeple bu belirtileri hissettiğinizde ilk iş olarak ruh sağlığı uzmanına gitmek olmalıdır. Böylelikle belirtilerinizin sebebi bulunabilir ve buna yönelik bir tedavi planı izlenebilir. Doktorunuz ilaç, psikoterapi ya da her ikisini aynı anda önerebilir. Doktorunuzun ya da psikoloğunuzun talimatlarına uygun olarak ilerlemeniz semptomlarınızın hafiflemesine yardımcı olur. Bunların dışında günlük yaşam rutinlerinizi, beslenmenizi, egzersizlerinizi düzenleyerek bu sürece kendi çabalarınızla destek olabilirsiniz.
Disfori bir hastalık değil semptomdur. Kötü yaşantı deneyimleri, travmalar, psikolojik ve fiziksel hastalıklar sonucunda ortaya çıkan olumsuz duygu semptomları Disforiyi tanımlar. Belirtilerini taşıdığınızı düşünüyorsanız en kısa zamanda ruh sağlığı uzmanına başvurmanız ve destek almanız önerilir.
Disfori belirtilerine sebep olan etkenler ortadan kalkmaya başladığında semptomlarda hafifleme görülebilir. Zamanla semptomlar yok oldukça disfori de ortadan kalkar. Bu konuda size en sağlıklı bilgiyi ruh sağlığı uzmanı verebilir. Belirtilerin olduğunu düşünüyorsanız en kısa zamanda ruh sağlığı uzmanına danışmanız önerilir.
Disfori ile başa çıkmanın ilk adımı ruh sağlığı uzmanından destek almaktır. Ruh sağlığı doktoru belirtilerinize göre ilaç tedavisi ya da psikoterapi önerebilir. Bunların dışında günlük yaşam rutinlerinizi, beslenmenizi düzenleyebilirsiniz. Fiziksel egzersiz yapmak, hobi edinmek, uyku saatlerinizi düzenlemek gibi hem ruhsal hem zihinsel sağlığınıza yarar sağlayabilecek eylemlerde bulunabilirsiniz.
