Bireylerin sosyal normlar ve beklenen davranış kalıpları dışında hareket etmeleri ile karakterize edilen davranış bozukluğu bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu durum, çocukluk ve ergenlik dönemlerinde daha sık gözlemlemekle birlikte, yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.
Davranış bozuklukları, agresiflik, öfke nöbetleri, kurallara uymama gibi çeşitli şekillerde kendini gösterir. Bu bozuklukların teşhisi ve tedavisi, bireyin sosyal işlevselliğini önemli ölçüde etkileyebilir; dolayısıyla erken müdahale büyük önem taşır.
Kişi arkadaşlarıyla şakalaşırken dahi bir anda kendiyle alay edildiğini düşünebilir. Bu durum da bireyin öfkelenmesine ve öfkesini saldırgan bir tutumla sergilemesine sebep olabilir. Davranış bozukluğu her ne kadar genellikle küçük yaşlarda ortaya çıksa da yetişkinlerde davranış bozukluğu belirtileri gözlemlenebilir:
Çocuklarda davranış bozuklukları uyumsuzluk, agresyon ve kurallara karşı gelme gibi davranışlarla kendini gösterir. Temelinde genetik, çevresel faktörler ve ebeveyn tutumları yatar. 7 yaş davranış bozuklukları için erken tanı ve müdahale kritik öneme sahiptir. Dolayısıyla davranış bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı, tedavi süreci için hangi terapistten destek almalı vb gibi konularda dikkatli olunmalıdır.
Ergenlik dönemindeki bireylerde, hormonal değişiklikler ve sosyal baskılar nedeniyle davranış bozuklukları görülebilir. Ergenlerde cinsel davranış bozuklukları istan, kuralları ihlal etme ve riskli davranışlar ile belirginleşir. Ergenlerde davranış bozukluğu tedavisi için mutlaka bir profesyonel destek alınmalıdır.
Duygu ve davranış bozukluğu, yetişkinlerde genellikle stres, travma veya psikiyatrik hastalıkların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Agresif davranışlar, sosyal uyumsuzluk ve duygusal dalgalanmalar gözlemlenir.
Yaşlılarda dürtüsel davranış bozukluğu demans ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların etkisiyle ortaya çıkabilir. Unutkanlık, karışıklık, agresyon ve sosyal çekilme temel belirtilerdir. Sabırlı ve anlayışlı yaklaşım önemlidir.
Rem uykusu davranış bozukluğu nedenleri arasında kas atonisinin kaybı ve nörolojik bozukluklar yatmaktadır. REM uygkusu sırasında duygu davranış bozukluğu kendini kişinin rüyalarını fiziksel olarak oynamasıyla gösterir. Belirtileri gözlemleyen kişi tanı ve tedavi için psikolog yardımı almalıdır.
Epilepsi hastalarında davranış bozuklukları, nöbetler ve kullanılan ilaçlar dolayısıyla ortaya çıkabilir. Bu durumdaki bir kişinin davranışlarında duygusal değişimler ve bazen agresiflik gözlemlenebilir.
Beyin zarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkan ve psikolojik değişiklerle karakterize olan menenjit sonrası davranış bozuklukları, kapsamlı bir nöropsikolojik değerlendirme gerektirir. Kişi menenjit sonrası hafıza problemleri, konsantrasyon güçlükleri, agresif davranışlar, duygusal dalgalanmalar ve sosyal çekilme gibi belirtileri deneyimleyebilir. Menenjit sonrası davranış bozuklukları be baş etme yöntemleri multidisipliner bir yaklaşım gerektir. Dolayısıyla profesyonel bir ekip ile çalışmak önemlidir.
Bireysel ihtiyaçlara ve bozukluğun şiddetine göre davranış bozukluğu tedavisi yöntemleri ve süreci değişebilir. Her tedavi yönteminin amacı, bireyin işlevselliğini artırarak toplum içinde daha uyumlu bir yaşam sürmesini sağlamaktır. Terapistinizin uygulayabileceği tedvi yöntemlerinden bazıları aşağıdaki gibidir: