Xanax Nedir, Ne İçin Kullanılır?

İçindekiler

Xanax (Alprazolam) Nedir?

Xanax sakinleştirici etkisi olan ve çeşitli psikolojik rahatsızlıkların tedavi sürecinde etkin olarak yer alan psikiyatrik bir ilaçtır. Kaygı ve panik bozuklukları tedavisinde uzman bir hekim tarafından verilir. Özellikle aşırı korku, panik ve endişe atakları üzerinde etkili olmaktadır. Ayrıca bu ilaç yeşil reçeteli olarak verilmektedir.

Bağımlılık yapma ihtimali olan ilaç bu sebeple uzun süre kullanılmaz. Fakat doktor önerisi ile alındığı gibi yalnızca doktorun uygun gördüğü zamanda terk edilebilir. Aksi durumda tam tersi etki yaratarak şiddetli kaygı ataklarına sebep olabilir. Bu sebeple ilaç mutlaka reçete eden hekimin talimatlarına tamamen uygun olarak alınmalıdır.

Xanax’ın ana maddesi Alprazolam olarak bilinmektedir. Bu madde benzodiazepin ilaç grubuna aittir ve oldukça hızlı netice veren bir sakinleştirici çeşididir. Bu şekilde ilaç kısa süreli kullanımda dahi etkin sonuçlar doğurur. Talimatlara ve doktor önerisine uygun kullanıldığı takdirde riskli bir ilaç değildir.

Xanax Ne İşe Yarar?

Xanax’ın etkin maddesi beyindeki kimyasal aktiviteye müdahil olur ve kaygıyı azaltma etkisi gösterir. Oldukça hızlı bir biçimde kana karışsa da etki süresi kullanan bireyin yaş, kilo ve rahatsızlığının şiddetine göre değişkenlik gösterebilir. En hızlı olarak 5 dakika içinde etkisi görülmektedir. Bu etki en geç 1 saat içinde tam olarak kendisini göstermektedir.

Xanax özellikle;

• Yaygın kaygı problemleri semptomlarını,
• Panik sorunlarını ve panik atağı,
• Depresyon ile beraber meydana gelen şiddetli endişe ataklarını tedavi etmek için kullanılır.

Xanax zihinsel işlevleri kontrol eden ve önemli bir kimyasal türü olan gamma-aminobütirik asit (GABA) düzeylerinde artırıcı etkiye sahiptir. Bu etkisinden dolayı kullanımıyla beraber;

• Endişeli ruh hali iyileşir.
• Hastanın kaygıları azalır.
• Zihin rahatlar ve önüne geçilemeyen olumsuz düşüncelerde azalma görülür.
• Vücut rahatlar.
• Uykuya dalmak daha kolay hale gelir.

Anksiyete hastalığına ek olarak şiddetli kaygı ataklarının görüldüğü depresyon durumunda antidepresanlara ek olarak yardımcı ilaç tedavisi de verilebilir. Fakat depresyonu tek başına tedavi etmediğini belirtmek gerekir. Hatta kimi vakalarda tersi bir etki yaparak bazı bireylerin depresif hissetmesine neden olabilir. Halihazırda depresyonda olan bireylerin durumunu daha da ciddileştirebilir. Tüm bunlara ek olarak intihar düşüncesini tetiklemek gibi riskli yan etkileri vardır. Bu sebeple de depresyon tedavisi alan kişilerin ilacı kullanmadan mutlaka doktoru bu hususta bilgilendirmesi şarttır.

Xanax Nasıl Kullanılır?

İlacın kullanımı esnasında dikkat etmeniz gerekenler şu şekildedir:

• Tabletler çiğnenmeden ve bütün şekilde, mutlaka bir bardak su ile beraber alınmalıdır.
• Mideye rahatsızlık vermemek ve mide bulantısı ihtimalini bertaraf etmek için yemek yedikten sonra içilmesi önerilir.
• Eğer doz kaçırıldıysa, asla dengelemek için çift doz almamak gerekir.
• İlacın etkisi yeteri miktarda değilse bile bireysel kararla doz artırımı yapılmaması gerekir. Hekimin reçete ettiğinden fazla doz almak ciddi sonuçlara sebebiyet verebilir.
• Tam tersi durumda ilacın etkisi aşırı gelirse dozun azaltılmaması ya da alımın birden bırakılmaması gerekir. Bağımlılık yapıcı bir ilaç olduğundan dolayı aniden kesilmesi yoksunluk semptomlarının görülmesine yol açabilir. Bu durumda mutlaka hekiminiz ile görüşme gerçekleştirmeniz gerekir.
• Xanax psikiyatri uzmanları tarafından hastaya özel reçete edilen bir ilaç türüdür. Başka birisi ile paylaşılması ya da başka birinin önerisi ile kullanılması çok risklidir. Kötü amaçlı kullanım riskinin engellenmesi için güvenli bir yerde tutulması tavsiye edilmektedir.
• İlacın hekimin tavsiye ettiği biçimde ve doz miktarında kullanılması çok elzemdir. Bilinçsiz alımı tedaviye katkı sağlamaktan çok daha farklı problemlere neden olacaktır.
• İlacın kullanımı kişinin uykulu ya da sersem hissetmesine, odak bozukluğuna ve kaslarda işlev bozukluğuna neden olabilir. Hasta, ilacın kendisine nasıl etki ettiğini gözlemlemeden taşıt ve makine kullanımı gibi dikkat gerektiren işlerden uzak durmalıdır.
• Ameliyat öncesinde ya da diş tedavisi gibi anestezi işleminin yapıldığı tıbbi durumlarda ilacın kullanıldığına ilişkin sağlık görevlilerine bilgi verilmelidir.

Xanax Doz Hesabı

Xanax alımına öncelikle düşük dozlar ile başlanmaktadır. İlacın hasta üstündeki etkisine göre doz oranı zamanla artabilmektedir. Genel olarak başlangıç dozu olarak günde üç sefer birer adet olacak biçimde 0,25 mg ya da 0,5 mg alınır.
Aynı şekilde doz, gün içine bölünmüş dozlar halinde günde toplam 3 mg’a kadar yükseltilebilir. Doz değişimleri süreçlerinde hasta kontrol altına alınır. Herhangi bir yan etki görülmesi durumunda ise dozda tekrar düzenleme yapılabilir.

Xanax Kullanım Süresi

Xanax, kısa süreli tedavilerde reçetelendirilen bir ilaç türüdür. Genel olarak 1 aydan fazla kullanımı için reçete edilmemektedir. Tüm bu süreç boyunca hasta birey hekim kontrolünde olur. Toplam tedavi süresi, ilaç alımının kesilmesi amacıyla dozun kademeli olarak azaltıldığı zaman da dahil olacak şekilde en fazla 3 aydır.

Xanax Doz Aşımı

Reçete edilenden çok miktarda doz alınması durumunda bireyde; 

• Uyuşukluk,
• Zihinsel karmaşa,
• Konuşmada bozukluklar,
• Tansiyon düşmesi,
• Nefes darlığı gibi ciddi yan etkiler meydana gelebilir. 

Yanlışlıkla fazla doz alımı halinde, mutlaka en yakın tıbbi kuruluşa başvurunuz.

Xanax Yan Etkileri Nelerdir?

Xanax'ın yan etkilerini 4 farklı grupta ele almak mümkündür:

Çok Sık Görülen Yan Etkiler

• Depresyon  
• Sedasyon (Normalden daha sakin olma durumu) 
• Somnolans (Uyku durumu) 
• Denge sorunları
• Koordinasyon sorunları 
• Hafıza problemleri
• Dizartri (Konuşma ya da dil ile ilgili sorunlar.) 
• Ataksi (Bilinçli hareketlerin yapılması için gereken kas koordinasyonunun yokluğuna bağlı vücut hareketlerinde meydana gelen düzensizlik.)
• Baş dönmesi ve sersemlik hali
• Baş ağrısı 
• Konstipasyon (Kabız)
• Ağız kuruluğu
• Yorgunluk 
• İrritabilite (Uyarılara karşı aşırı duyarlı hale gelme)

Daha Az Sıklıkta Görülen Yan Etkiler

• İştahta azalma
• Konfüzyonel durum (Zihin karmaşası durumu)
• Dezoryantasyon (Koordinasyon problemleri)
• Dikkat bozuklukları 
• Libido artışı (Cinsel istekte artış)
• Ereksiyon (sertleşme) problemleri
• Libido düşüşü (Cinsel istekte azalma)
• Anksiyete (Sinirlilik, kaygılı hissetme ya da tedirgin olma hali)
• Uykusuzluk (Uyuma zorluğu ya da uyku düzeninin altüst olması)
• Hipersomni (Aşırı uyuma hastalığı)
• Denge kurmada yaşanan sorunlar
• Uyanıklıkta ya da konsantrasyonda görülen düşüş 
• Uyanık kalmada güçlük
• Halsiz hissetme
• Titreme hali
• Letarji (Yaşama fonksiyonlarının çok azaldığı derin ve uzun süreli bilinçsizlik ya da sürekli patolojik uyku hali.) 
• Bulanık görme 
• Kendini hasta hissetme
• Dermatit (Derinin kızarma, ödem, su toplama, kabuk oluşturma, kepeklenmesi hali.) 
• Cilt reaksiyonlar
• Cinsel disfonksiyon (Cinsel işlev bozukluğu) 
• Kilo alımı ya da verimi
• Genel bulantı durumu

Yaygın Olmayan Yan Etkiler

• Amnezi (Unutkanlık)
• Adet düzensizliği
• Mani (Değişik davranışlar sergileme ile sonuçlanabilen kişinin kendini aşırı mutlu ya da heyecanlı hissetmesi) 
• Halüsinasyon görme (Olmayan şeyleri görme veya duyma)
• Heyecanlı veya kızgın hissetme
• İnkontinans (İdrar kaçırma durumu)
• Güçsüzlük ya da kaslarda yaşanan spazmlar

Çok Nadir Görülen Yan Etkiler

• Hiperprolaktinemi (Kadınlarda prolaktin isimli süt üretimini tetikleyen bir hormonun aşırı salgılanması.) 
• Hipomani (kişinin bedensel ve psikolojik açıdan üst düzeyde enerjik olması.)
• Agresyon (Engellenme süreçleri neticesinde kişide açığa çıkan saldırgan davranışlar sergileme eğilimi.) 
• Anormal düşünceler
• Psikomotor hiperaktivite (Kas spazmı, titreme ve seğirme gibi aşırı huzursuzluk hisleri ile kendini gösteren bir durum) 
• Otonom sinir sisteminin bir kısmında yaşanan dengesizlik (Kalp ritminin hızlanması ve değişken kan basıncı ile gelişen sersemlik hissi, baş dönmesi ya da baygınlık). 
• Distoni (İstem dışı kas kasılmaları) 
• Gastrointestinal bozukluklar (Mide ve bağırsak gibi sindirim sisteminde yaşanan rahatsızlıklar) 
• Hepatit (Karaciğer iltihaplanması) 
• Karaciğer işlevlerinde bozukluk (Kan testi ile teşhis konulabilir.) 
• Sarılık 
• Anjioödem (Yüzün ya da boğazın şişmesine yol açan bir hastalık) 
• Periferik ödem (Eklemler, ayak ya da parmaklarda şişme olması) 
• Güneş ışığına karşı duyarlılıktan dolayı yaşanan cilt reaksiyonları  
• İdrar retansiyonu (İdrarın boşaltılamaması neticesinde idrar kesesinde birikip kalması) 
• İntraoküler basınç yükselmesi (Göz içi basıncının artması)

Xanax Hangi İlaçlarla Kullanılamaz?

Farklı ilaçlar ile kullanılması durumunda Xanax’ın etkisi artabilir ve vücuttan atılımı güçleşebilir. Bu da aşırı doz etkisinin yaşanmasına yol açabilir. İlerleyen aşamalarda solunum problemleri, sürekli uyuma durumları ve hatta koma gibi çok ciddi yan etkilere neden olabilir. Beraber kullanılmaması gereken ilaçları başlıca şu şekilde sıralayabiliriz;

• Uyku ilacı ve türleri
• Öksürük ilacı ve türleri
• Antidepresan ilaçları
• Şizofreni gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaç türleri
• Epilepsi ilaçları
• Alerji için kullanılan ilaçlar
• Mantar enfeksiyonuna karşı kullanılan ilaçlar
• Doğum kontrol ilaçları
• Kas gevşetici ilaçlar
• HIV/AIDS gibi cinsel hastalık ilaçları

Xanax tedavisine başlamadan hekiminize reçetesiz aldığınız ilaçlar ve takviyeler dahil tüm ilaçlar ile ilişkili mutlaka bilgi vermeniz gerekir. Bu ilaçlara ek olarak, ilacın vücuttan atılmasının önüne geçebilen greyfurt ve üzüm yemekten de uzak durulması gerekir. Ayrıca, ilacın sakinleştirici etkisini yükseltebilecek olan sarı kantaron, melisa ve kedi otu benzeri bitkiler de ilaç alımı süresince kullanılmamalıdır.

Xanax kullanılırken alkol alımından kesinlikle uzak durulmalıdır. Alkol ilacın etkisini daha da yükseltip vücuttan atılmasını güçleştirir. Buna ek olarak uyuşukluk ve hafıza kaybı gibi yan etkilerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Kimler Xanax Kullanmamalı?

İlacı kullanmaması gereken kişilleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• İlacın ana maddesi olan alprazolama ya da içeriğinde bulunan laktoz gibi herhangi bir maddeye karşı alerjisi olan bireyler,
• Myastenia Gravis hastalığına sahip kişiler,
• Şiddetli solunum sorunları ve nefes alma zorluğu yaşayanlar,
• Karaciğer bozuklukları yaşayanlar,
• Uyku apnesine sahip bireyler,
• 18 yaşından küçük kişiler,
• Geçmişinde ciddi bir zihinsel rahatsızlık yaşamış olanlar,
• Alkol problemi yaşayanlar,
• Uyuşturucu madde ya da ilaç bağımlılığı olanlar ya da daha önce böyle bir sorun için tedavi almış olanlar Xanax kullanmamalıdır.

Ayrıca Xanax, anne karnında gelişim aşamasında olan bebek için de riskli olabilmektedir. Bu nedenle, hamilelik halinde ilaç alımının kesilmesi ve doktorun da bilgilendirilmesi gerekir. Bununla birlikte, ilacın bebek için zararlı olabileceğinden dolayı emzirme döneminde de ilaç kullanılmamalıdır.

Xanax Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Aile Hekimi Xanax Yazar mı?

Xanax ilacı kullanımı söz konusu olduğunda ufak bir doz aşımı bile riskli sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden ilaç alımı doktor kontrolü gerektirir. Bu sebeple mutlaka bireylerin muayene olmaları ve doktor tavsiyesi ile ilacı kullanmaları gerekmektedir.

Xanax Cinselliği Etkiler mi?

İlacın yaygın belirtileri arasında libido artış ve düşüşleri ile cinsel fonksiyon bozukluğu yer almaktadır.

Xanax Uyku Getirir mi?

İlacın yan etkileri arasında uykulu olma ve benzeri yan etkiler bulunmaktadır.